Logo: Województwo lubuskie
Biuro Regionalne Województwa Lubuskiego w Brukseli

Kalendarz wydarzeń

Aktualności

Europejski Fundusz Obronny: nowe inwestycje

UE zainwestuje 832 mln euro w 41 ambitnych projektów w dziedzinie przemysłu obronnego. Obejmują one cyberobronę, satelitarne systemy wczesnego ostrzegania czy systemy bezzałogowe.
Komisja Europejska ogłosiła wyniki zaproszeń do składania wniosków z 2022 r. w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO) opiewających na kwotę 832 mln euro z funduszy UE na wsparcie 41 wspólnych projektów badawczo-rozwojowych w dziedzinie obronności w całej UE.
Wybrane projekty pomogą w dalszym rozwijaniu wysokiej klasy zdolności obronnych UE w obszarach krytycznych, takich jak marynarka wojenna, walka naziemna, walka powietrzna, satelitarna zdolność wczesnego ostrzegania i cyberprzestrzeń. Na przykład w dziedzinie marynarki wojennej projekt E-NACSOS skoncentruje się na nowym standardzie współpracy w zakresie obrony przeciwlotniczej i antyrakietowej. W kategorii „walka powietrzna” projekt REACTII poprawi odporność i zarządzanie w zakresie wojny elektronicznej. Inny projekt w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, ODIN'S EYE II, będzie opierał się na postępach w zakresie satelitarnych systemów wczesnego ostrzegania o rakietach i obejmie przemysł z 14 państw członkowskich UE i Norwegii w celu zwiększenia europejskich zdolności w tej dziedzinie. EFO przyczyni się również bezpośrednio do cyberobrony w ramach trzech konkretnych projektów badawczo-rozwojowych.
Po raz pierwszy EFO przeznaczy 25 mln euro na wyzwanie technologiczne w ramach unijnego systemu innowacji w dziedzinie obronności (EUDIS). W ramach tego wyzwania technologicznego zespoły będą konkurować w celu znalezienia najlepszego rozwiązania w zakresie wykrywania ukrytych zagrożeń za pośrednictwem systemów bezzałogowych oraz umożliwienia personelowi wojskowemu i cywilnemu bezpieczniejszego działania w środowiskach dotkniętych konfliktem.
    Przemysł obronny musi nadal wprowadzać innowacje, aby przygotować się na zagrożenia dla bezpieczeństwa. Wyniki zaproszeń do składania wniosków z 2022 r. potwierdzają duże zainteresowanie przemysłu UE Europejskim Funduszem Obronnym (EFO). O finansowanie konkurowały nie mniej niż 134 wysokiej jakości wnioski, z czego wybrano 41. Dzięki krajowym punktom kontaktowym EFO, które są również aktywnie wspierane w ramach tegorocznego budżetu, fundusz ten zaczyna być znany poza kręgiem tradycyjnych podmiotów działających w sektorze obrony. Możemy być dumni z faktu, że MŚP stanowią 39 proc. podmiotów uczestniczących w wybranych projektach. Świadczy to o atrakcyjności funduszu dla małych i często nowych podmiotów działających w dziedzinie obronności.
    Za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Obronnego UE inwestuje w technologie i zdolności w odpowiedzi na pojawiające się i przyszłe zagrożenia – na morzu, na ziemi, w powietrzu, przestrzeni kosmicznej lub w cyberprzestrzeni – ze szczególnym uwzględnieniem w tym roku zdolności w zakresie obrony powietrznej, wojny elektronicznej i cyberobrony. EFO w znacznym stopniu przyczynia się do swobody działania Europy, jej wiodącej pozycji technologicznej i bardziej zintegrowanej europejskiej bazy przemysłowej w dziedzinie obronności. Realizowane w tym roku projekty pokazują, że dzięki skutecznej współpracy państwa członkowskie budują silniejszą europejską obronność.
Wynik zaproszeń do składania wniosków z 2022 r. potwierdza, że EFO przyczynia się do strategicznej autonomii UE oraz do stworzenia bardziej konkurencyjnej i zintegrowanej europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego. Wyniki zaproszeń z 2022 r. potwierdzają również duże zainteresowanie i aktywne zaangażowanie unijnego przemysłu obronnego obejmujące wszystkie tematy zaproszeń do składania wniosków oraz wskazują na jego silne zaangażowanie w realizację ambicji w ramach programu. Wybrane konsorcja skupiają 550 podmiotów z całej UE i Norwegii i silnie angażują MŚP, które reprezentują 39 proc. wszystkich podmiotów.
Sukces, jakim zakończył się ten drugi rok zaproszeń do składania wniosków w ramach EFO, dowodzi, że taki model funkcjonowania – oparty na dwóch poprzednich programach (działanie przygotowawcze Unii w zakresie badań nad obronnością i Europejski program rozwoju przemysłu obronnego) – sprawdza się w praktyce:
    wysoce atrakcyjny program o dużym zainteresowaniu ze strony przemysłu UE: do różnych konsorcjów wpłynęły 134 wnioski obejmujące duże zakłady, MŚP, spółki o średniej kapitalizacji i organizacje badawczo-technologiczne, obejmujące wszystkie opublikowane zaproszenia i tematy;
    szeroki zasięg geograficzny: w wybranych wnioskach uczestniczy 550 osób prawnych z 26 państw członkowskich UE i Norwegii;
    szeroka współpraca w ramach projektów: wybrane wnioski angażują w ujęciu średnim 22 podmiotów z 9 państw członkowskich UE i Norwegii;
    silne zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw: MŚP stanowią ponad 39 proc. wszystkich podmiotów zaangażowanych w wybrane wnioski, otrzymując 20 proc. całkowitego wnioskowanego finansowania UE;
    równowaga między badaniami a rozwojem zdolności: 317 mln euro na finansowanie 25 projektów badawczych i 514 mln euro na finansowanie 14 projektów w zakresie rozwoju zdolności;
    wsparcie na rzecz przełomowych technologii obronnych: 4,5 proc. budżetu przeznaczone jest na finansowanie przełomowych pomysłów, które przyczynią się do radykalnej zmiany koncepcji i sposobu prowadzenia projektów obronnych;
    zrównoważone wsparcie na rzecz strategicznych zdolności obronnych oraz nowych obiecujących rozwiązań technologicznych;
    spójność z innymi inicjatywami UE w dziedzinie obronności: za pośrednictwem Strategicznego kompasu UE, unijnych priorytetów rozwoju zdolności oraz stałej współpracy strukturalnej (PESCO), przy czym 11 wybranych wniosków dotyczących rozwoju jest powiązanych z PESCO.
Komisja przejdzie teraz do etapu przygotowywania umów o udzielenie dotacji z wybranymi konsorcjami. Po pomyślnym zakończeniu tego procesu i przyjęciu przez Komisję decyzji o udzieleniu dotacji zostaną podpisane umowy o udzielenie dotacji, jeszcze przed upływem bieżącego roku.
W zeszłym tygodniu Komisja zaproponowała wzmocnienie długoterminowego budżetu UEPL••• i utworzenie Platformy Strategicznych Technologii dla Europy (STEP). Ten nowy instrument wzmocni Europejski Fundusz Obronny i przydzieli na ten fundusz dodatkowe 1,5 mld euro, a także dodatkowe środki na inne istniejące programy UE. Uzupełnienie z Europejskiego Funduszu Obronnego zostanie wykorzystane na działania skoncentrowane na technologiach głębokich i cyfrowych, które mogą znacząco poprawić przyszłe zdolności w całej Unii, mając na celu maksymalizację innowacji i wprowadzenie nowych produktów i technologii obronnych. Przyczyni się to do dalszego zwiększenia zdolności innowacyjnych europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego.
W odpowiedzi na zaproszenia do składania wniosków w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO) z 2022 r. europejski przemysł obronny do 24 listopada 2022 r. przedłożył 134 wnioski dotyczące wspólnych projektów badawczo-rozwojowych w dziedzinie obronności odzwierciedlające wszystkie priorytety tematyczne określone przez państwa członkowskie przy wsparciu Komisji.
EFO jest głównym instrumentem UE mającym wspierać współpracę w dziedzinie prac badawczo-rozwojowych w przemyśle obronnym w Europie. Stanowi on uzupełnienie wysiłków państw członkowskich, promując współpracę między przedsiębiorstwami różnej wielkości i podmiotami badawczymi w całej UE. EFO wspiera oparte na współpracy projekty w dziedzinie obronności przez cały cykl prac badawczo-rozwojowych, koncentrując się przy tym na projektach prowadzących do opracowania najnowocześniejszych i interoperacyjnych technologii obronnych i elementów wyposażenia obronnego. Wspiera on również innowacje i zachęca MŚP do udziału w projektach transgranicznych. Projekty są wybierane w następstwie zaproszeń do składania wniosków, które określa się zgodnie z unijnymi priorytetami rozwoju zdolności uzgodnionymi przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPBiO), a szczególnie w kontekście planu rozwoju zdolności (CDP).
Budżet EFO na lata 2021–2027 wynosi 7,953 mld euro. Ta pula środków finansowych jest podzielona na dwa filary:
    kwota 2,651 mld euro zostanie przeznaczona na finansowanie wspólnych prac badawczych w dziedzinie obronności, mających na celu stawienie czoła nowym i przyszłym zagrożeniom dla bezpieczeństwa, a
    kwota 5,302 mld euro zostanie przeznaczona na współfinansowanie wspólnych projektów w zakresie rozwoju zdolności.
Środki w wysokości 4–8 proc. budżetu EFO przeznaczone są na rozwój lub badania dotyczące technologii przełomowych, które mogą prowadzić do przełomowych innowacji w sektorze obrony.
EFO jest wdrażany poprzez roczne programy prac podzielone na 17 stabilnych (tematycznych i horyzontalnych) kategorii działań w okresie objętym wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2021–2027. Obszary, na których koncentrują się programy, to:
    nowe wyzwania związane z kształtowaniem wielowymiarowego i całościowego podejścia do współczesnej przestrzeni walki zbrojnej, obejmujące takie kwestie jak wsparcie medyczne w dziedzinie obronności, zagrożenia chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe, biotechnologia i czynniki ludzkie, przewaga informacyjna, zaawansowane bierne i aktywne czujniki, cyberprzestrzeń i przestrzeń kosmiczna;
    czynniki przyspieszające i umożliwiające w dziedzinie obronności w celu osiągnięcia kluczowego impulsu technologicznego dla EFO, które są istotne dla wszystkich rodzajów zdolności, takie jak transformacja cyfrowa, odporność energetyczna i transformacja środowiskowa, materiały i komponenty, przełomowe technologie i otwarte zaproszenia do składania wniosków w zakresie innowacyjnych i przyszłościowych rozwiązań obronnych, w tym specjalne zaproszenia dla MŚP;
    doskonałość w działaniach wojennych w celu zwiększenia zdolności i wspierania ambitnych systemów obrony w dziedzinach takich jak walka w powietrzu, obrona powietrzna i przeciwrakietowa, walka naziemna, ochrona i mobilność sił zbrojnych, walka na morzu, podwodne działania wojenne oraz symulacja i szkolenia.
 
Źródło: Komisja Europejska.

Uczciwe i proste opodatkowanie: sprawniejsze procedury dotyczące podatku u źródła pobudzą inwestycje transgraniczne i pomogą zwalczyć nadużycia podatkowe

Komisja Europejska zaproponowała nowe przepisy mające na celu zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa procedur dotyczących podatku u źródła w UE dla inwestorów, pośredników finansowych (np. banków) i organów podatkowych państw członkowskich. Inicjatywa ta – kluczowy element komunikatu w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej w XXI wieku oraz komisyjnego „Planu działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych” z 2020 r. – będzie służyć promowaniu bardziej sprawiedliwego opodatkowania, zwalczaniu oszustw podatkowych i wspieraniu inwestycji transgranicznych w całej UE.
Termin „podatek u źródła” odnosi się na przykład do sytuacji, w której inwestor będący rezydentem jednego z państw członkowskich UE jest zobowiązany do zapłaty podatku od odsetek lub dywidend w innym państwie członkowskim. Sytuacja ta dotyczy często inwestorów transgranicznych. Aby uniknąć podwójnego opodatkowania w takich przypadkach, wiele państw członkowskich UE podpisało umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które zapobiegają podwójnemu opodatkowaniu tej samej osoby fizycznej lub przedsiębiorstwa. Umowy te umożliwiają inwestorom transgranicznym składanie wniosków o zwrot nadwyżki podatku zapłaconego w innym państwie członkowskim.
Problem polega na tym, że takie procedury zwrotu podatku są często długie, kosztowne i uciążliwe, co stanowi utrudnienie dla inwestorów i może zniechęcać do inwestycji transgranicznych w obrębie i spoza UE. W poszczególnych państwach członkowskich są obecnie stosowane odmienne procedury dotyczące podatku u źródła. W całej UE inwestorzy muszą zmagać się z ponad 450 różnymi formularzami, z których większość jest dostępna wyłącznie w językach narodowych. Afery „cum/ex” i „cum/cum” ujawniły również, w jaki sposób procedury zwrotu mogą być nadużywane – straty podatkowe wynikające z tych praktyk w latach 2000–2020 oszacowano na 150 mld euro.
Zaproponowane dziś kluczowe działania będą korzystne dla inwestorów, pośredników finansowych i krajowych organów podatkowych:
Wspólny unijny cyfrowy certyfikat rezydencji podatkowej sprawi, że procedury dotyczące ulg w podatku u źródła będą przebiegały szybciej i skuteczniej. Przykładowo inwestorzy posiadający zróżnicowany portfel inwestycyjny w UE będą potrzebowali tylko jednego cyfrowego certyfikatu rezydencji podatkowej, aby otrzymać kilka zwrotów w tym samym roku kalendarzowym. Cyfrowy certyfikat rezydencji podatkowej powinien być wydawany w ciągu jednego dnia roboczego od złożenia wniosku. Obecnie większość państw członkowskich nadal stosuje procedury w oparciu o dokumenty papierowe.
Dwie procedury przyspieszone uzupełniające obecną standardową procedurę zwrotu podatku: procedura „ulgi u źródła” i system „szybkiego zwrotu”. Pozwoli to przyspieszyć i zharmonizować proces udzielania zwrotów w całej UE. Państwa członkowskie będą mogły wybrać, z którego wariantu wolą korzystać – możliwa będzie również kombinacja obu tych opcji.
Zgodnie z procedurą „ulgi u źródła” stawka podatkowa stosowana w chwili wypłaty dywidend lub odsetek bazuje bezpośrednio na obowiązujących postanowieniach umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W ramach procedury „szybkiego zwrotu” pierwotną płatność uiszcza się według stawki podatku u źródła obowiązującej w tym państwie członkowskim, w którym wypłacane są dywidendy lub odsetki, natomiast zwrot wszelkich nadpłaconych podatków następuje w ciągu 50 dni od daty płatności.
Szacuje się, że powyższe procedury pozwolą inwestorom zaoszczędzić około 5,17 mld euro rocznie.
Ustandaryzowany obowiązek sprawozdawczy zapewni krajowym organom podatkowym narzędzia niezbędne do kontrolowania kwalifikowalności do objęcia obniżoną stawką i wykrywania potencjalnych nadużyć. Certyfikowani pośrednicy finansowi będą zobowiązani do zgłaszania wypłat dywidend lub odsetek właściwemu organowi podatkowemu, aby mógł on prześledzić transakcję. Duże unijne instytucje pośrednictwa finansowego będą musiały dołączyć do krajowego rejestru certyfikowanych pośredników finansowych. Rejestr ten będzie również otwarty, na zasadzie dobrowolności, dla mniejszych unijnych pośredników finansowych oraz dla tych spoza UE.  Podatnicy inwestujący w UE z pomocą certyfikowanych pośredników finansowych skorzystają na przyspieszonych procedurach dotyczących podatku u źródła i unikną podwójnego opodatkowania podczas wypłat dywidend. Im więcej pośredników finansowych będzie zawierał rejestr, tym łatwiejsze będzie rozpatrywanie przez organy podatkowe wniosków o zwrot – niezależnie od zastosowanej procedury.
Po przyjęciu przez państwa członkowskie wniosek powinien wejść w życie 1 stycznia 2027 r. 
Dzisiejszy wniosek jest tylko jedną z inicjatyw Komisji, które dążą do uproszczenia procedur dla przedsiębiorstw i do zwalczenia nadużyć podatkowych. W grudniu 2022 r. ministrowie finansów przyjęli wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Rady w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania grup wielonarodowych w Unii. W maju 2023 r. osiągnięto ponadto porozumienie polityczne w sprawie nowych przepisów dotyczących przejrzystości podatkowej. Mają one objąć wszystkich dostawców usług obsługujących transakcje na kryptoaktywach dla klientów mających miejsce zamieszkania w UE Dzisiejszy wniosek jest również kluczowym elementem komisyjnego „Planu działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych”.
 
Źródło: Komisja Europejska.

Budżet UE: Komisja proponuje wzmocnić długoterminowy budżet UE, aby stawić czoła najpilniejszym wyzwaniom

Od czasu przyjęcia wieloletnich ram finansowych w 2020 r. Unia Europejska (UE) mierzy się z serią niespodziewanych i niespotykanych wcześniej wyzwań. Wkrótce po jednym z najgłębszych światowych kryzysów gospodarczych od ponad stu lat, Unia musiała stawić czoła brutalnej inwazji Rosji na Ukrainę, która miała ogromne konsekwencje humanitarne, gospodarcze i budżetowe.
Po pandemii skala migracji gwałtownie wzrosła, co obciążyło zdolności przyjmowania i integracji migrantów w państwach członkowskich. Na podstawie nowego paktu o migracji i azylu Unia i państwa członkowskie podejmą nowe zobowiązania, które wygenerują dodatkowe koszty.
Szybki rozwój inflacji i ostry wzrost stóp oprocentowania odbiły się na budżecie Unii, między innymi jako poważne zwiększenie kosztów finansowania w ramach NextGenerationEU.
W następstwie szeregu zakłóceń w globalnym łańcuchu dostaw, UE podjęła prace nad zwiększeniem swojej otwartej strategicznej autonomii. Potrzebne są znaczne nakłady inwestycyjne, aby wesprzeć długoterminową konkurencyjność w dziedzinie technologii o kluczowym znaczeniu dla wiodącej pozycji Europy.
Budżet UE w formie, w jakiej jest teraz, pozwala Unii szybko i zdecydowanie reagować – dzięki możliwości czerpania z przewidzianej w nim ograniczonej elastyczności oraz znacznemu przeprogramowaniu. Konieczność zmierzenia się z tymi licznymi wyzwaniami niemal wyczerpała zasoby unijnego budżetu, co nie pozwala odpowiedzieć nawet na najbardziej palące problemy.
Przedstawione propozycje mają zapewnić ukierunkowane wsparcie dla ograniczonej liczby priorytetowych obszarów, aby unijny budżet mógł nieustannie zapewniać realizację najważniejszych celów. Główne elementy to:
·         Instrument na rzecz odbudowy Ukrainy o ogólnej zdolności 50 mld euro na lata 2024–2027, oparty na dotacjach, pożyczkach i gwarancjach, mający zaspokoić najpilniejsze potrzeby Ukrainy, jej odbudowę i modernizację na drodze do UE.
·         Wzmocnienie unijnego budżetu kwotą 15 mld euro, by sprostać migracji w jej wewnętrznym i zewnętrznym wymiarze, zaspokoić potrzeby wynikające z globalnych konsekwencji rosyjskiej wojny napastniczej w Ukrainie, a także by wzmocnić partnerstwa z kluczowymi państwami trzecimi.
·        Platforma na rzecz technologii strategicznych dla Europy (Strategic Technologies for Europe Platform, STEP) wspierająca długoterminową konkurencyjność UE w dziedzinie technologii krytycznych w obszarach takich jak technologie cyfrowe i najbardziej zaawansowane technologie, biotechnologia oraz czyste technologie. Aby zapewnić szybkie i skuteczne wdrożenie w terenie, platforma ta bazuje na istniejących instrumentach, takich jak InvestEU, fundusz innowacyjny, Europejska Rada ds. Innowacji (EIC) i Europejski Fundusz Obronny, a jednocześnie wprowadza nowe mechanizmy elastyczności i zachęty w zakresie finansowania spójności oraz Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
·        Skuteczny mechanizm ma na celu pokrycie wyższych kosztów finansowania w ramach NextGenerationEU ze względu na bezprecedensowy wzrost stóp oprocentowania. Nowy, specjalny Europejski Instrument na rzecz Odbudowy „EURI” pokryje wyłącznie koszty dodatkowe względem pierwotnych prognoz sporządzonych w 2020 r.
Ponadto zdolności administracyjne UE zostaną dostosowane do realizacji nowych zadań, o których od 2020 r. zadecydowali współprawodawcy, oraz do wypełnienia zobowiązań umownych skorygowanych o inflację.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła: Nasz budżet jest najważniejszym narzędziem politycznym, odpowiadającym na ogromne wyzwania, z którymi wspólnie się mierzymy. Presja jest jednak coraz większa. Dziś proponujemy celowe zwiększenie wydatków UE, by udzielić Ukrainie stabilnego wsparcia finansowego, finansować nasze działania w kontekście migracji oraz wspierać inwestycje w strategiczne gałęzi przemysłu. Razem jesteśmy silniejsi.
Obszary, które trzeba wzmocnić
1. Długoterminowe wsparcie Ukrainy
W ramach przeprowadzonej dziś rewizji Komisja proponuje dedykowany instrument wsparcia dla Ukrainy do 2027 r. Przybierze on formę zintegrowanego i elastycznego instrumentu na lata 2024–2027 o ogólnej zdolności 50 mld euro. Roczne kwoty będą określane każdego roku, w zależności od potrzeb Ukrainy i rozwoju sytuacji. Instrument ten zapewni stabilne i przewidywalne finansowanie zgodne z ramami, dzięki którym ukraińskie finanse mają zrównoważony charakter, a jednocześnie zagwarantuje ochronę budżetowi UE.
Oparty na przedstawionym przez Rząd Ukrainy planie dla Ukrainy instrument dla Ukrainy będzie wspierał wysiłki Ukrainy, aby utrzymać stabilność makrofinansową, wspierać ożywienie, a także modernizować kraj przy jednoczesnym wdrażaniu reform niezbędnych do przystąpienia do UE.
Finansowanie będzie świadczone w postaci pożyczek i bezzwrotnych form wsparcia (dotacje i gwarancje). Dokładny podział środków na pożyczki i dotacje również będzie ustalany corocznie.
Wsparcie w formie pożyczki będzie finansowane z pożyczek zaciąganych na rynkach finansowych i wspierane przez margines elastyczności budżetu UE. Bezzwrotne wsparcie będzie finansowane z rocznego budżetu UE jako nowy, specjalny instrument „Rezerwa na rzecz Ukrainy” o zasobach wykraczających poza pułapy wydatków określone w WRF.
2. Zarządzanie migracją, wzmacnianie partnerstw i reagowanie na sytuacje nadzwyczajne
Niestabilność sąsiedztwa Europy i potrzeby humanitarne w krajach trzecich wciąż się pogłębiają. Aby móc nadal stawiać czoła wewnętrznym i zewnętrznym wyzwaniom związanym z migracją, a także wzmacniać partnerstwa UE z kluczowymi państwami trzecimi, Komisja proponuje opisane poniżej celowe zwiększenie budżetu UE.
·        Komisja proponuje kwotę 2 mld euro, która miałaby na celu zapewnienie finansowania wystarczającego do zarządzania migracją, umożliwienia kontroli granic, a także wdrożenia nowego paktu o migracji i azylu.
·        Komisja proponuje zwiększenie pułapu określonego w dziale 6 (Sąsiedztwo i świat) o dodatkowe 10,5 mld euro, by móc reagować na wzmożoną niestabilność gospodarczą i geopolityczną.
·        W celu wzmocnienia zdolności Unii do reagowania na kryzysy i katastrofy naturalne specjalny instrument „Rezerwa na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej” powinien zostać zwiększony o kwotę 2,5 mld euro.
3. Promowanie długoterminowej konkurencyjności za pośrednictwem Platformy na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP)
Zgodnie z zapowiedzią przewodniczącej Ursuli von der Leyen w orędziu o stanie Unii wygłoszonym we wrześniu 2022 r. Komisja proponuje utworzenie nowej Platformy na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP), która będzie w stanie wygenerować inwestycje o wartości 160 mld euro – po to, aby wesprzeć konkurencyjność przemysłu UE poprzez inwestowanie w technologie krytyczne.
Platforma STEP będzie opierała się na istniejących programach: InvestEU, fundusz innowacyjny, program „Horyzont Europa”, Europejski Fundusz Obronny, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Program UE dla zdrowia, program „Cyfrowa Europa” i fundusze spójności. Oprócz tego utworzona zostanie innowacyjna i dynamiczna struktura, aby ukierunkować istniejące finansowanie na projekty STEP i przyspieszyć wdrażanie w obszarach uznanych za kluczowe dla wiodącej pozycji Europy.
We wszystkich programach Komisja proponuje „pieczęć suwerenności”, która miałaby umożliwić lepszy dostęp do finansowania w ramach instrumentów zasilanych finansowo przez UE.
Aby pobudzić inwestycje w rozwój i produkcję krytycznych technologii w obszarach takich jak technologie cyfrowe i najbardziej zaawansowane technologie, biotechnologia oraz czyste technologie, a także w ich odpowiednich łańcuchach wartości, Komisja proponuje przeznaczyć dodatkowe 10 mld euro na ukierunkowane programy: 3 mld euro na InvestEU, 0,5 mld euro na program „Horyzont Europa”, 5 mld euro na fundusz innowacyjny i 1,5 mld euro na Europejski Fundusz Obronny. Te dodatkowe środki wraz z programami polityki spójności mogą wygenerować około 160 mld euro inwestycji europejskich przedsiębiorstw w projekty promujące suwerenność europejską.
Ponadto Komisja proponuje utworzenie nowego „punktu kompleksowej obsługi” i dedykowanego nowego internetowego portalu suwerenności w celu wspierania promotorów projektów i krajów UE w ich inwestycjach podejmowanych w ramach STEP, które będą finansowane z różnych funduszy UE.
Dalsze prace nad proponowanymi zmianami w budżecie, jak również różnymi przedstawionymi dziś wnioskami ustawodawczymi będą teraz prowadzone wraz z Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi UE w Radzie.
Konieczne jest terminowe osiągnięcie porozumienia w sprawie tego pakietu, aby zapewnić Unii zasoby niezbędne do dalszego radzenia sobie z wyzwaniami, obecnie i w przyszłości. Komisja ma nadzieję, że hiszpańska prezydencja Rady Unii Europejskiej będzie kontynuować prace w Radzie i wraz z końcem lata osiągnięte zostanie porozumienie. Negocjacje, w tym zgoda Parlamentu, muszą zakończyć się przed końcem roku, ponieważ pilne ograniczenia budżetowe pojawią się już w 2024 r.
W 2020 r. UE uzgodniła długoterminowy budżet na lata 2021–2027. Wraz z instrumentem odbudowy NextGenerationEU wynosi on 2,018 bln euro w cenach bieżących, co stanowi największy pakiet stymulacyjny kiedykolwiek finansowany przez UE. Od 2021 r. budżet był wykorzystywany do naprawienia szkód gospodarczych i społecznych spowodowanych pandemią koronawirusa oraz do zasilania transformacji w kierunku nowoczesnej i bardziej zrównoważonej Europy.
W ramach porozumienia w sprawie budżetu Komisja zobowiązała się do przedstawienia przeglądu sposobu funkcjonowania WRF, do którego w stosownych przypadkach dołączone zostaną wnioski z propozycjami rewizji WRF. Przedstawiony dziś wniosek stanowi realizację tego zobowiązania.
 
Źródło: Komisja Europejska.

UE inwestuje 6,2 mld euro w zrównoważoną, bezpieczną i wydajną infrastrukturę transportową, m.in. w Polsce

Komisja wybrała 107 projektów w zakresie infrastruktury transportowej, które otrzymają ponad 6 mld euro dotacji UE z instrumentu „Łącząc Europę”, unijnego instrumentu na rzecz inwestycji strategicznych w infrastrukturę transportową. Ponad 80 % środków zostanie przeznaczone na wsparcie projektów, które zapewniają wydajniejszą, bardziej ekologiczną i inteligentniejszą sieć kolejową, żeglugę śródlądową i szlaki morskie wzdłuż transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). Ponadto projekty wzmocnią korytarze solidarnościowe UE-Ukraina, utworzone w celu ułatwienia eksportu i importu Ukrainy.
Do finansowania priorytetowo potraktowano również główne transgraniczne połączenia kolejowe wzdłuż sieci bazowej TEN- T. Należą do nich między innymi tunel bazowy Brenner (połączenie Włoch i Austrii), Rail Baltica (połączenie trzech państw bałtyckich i Polski z resztą Europy), a także odcinek transgraniczny między Niemcami a Niderlandami (Emmerich-Oberhausen).
Porty morskie w Irlandii, Grecji, Hiszpanii, na Łotwie, Litwie, w Niderlandach i Polsce otrzymają środki finansowe na rozwój zasilania energią elektryczną z lądu w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych ze statków zacumowanych.
W celu dostosowania żeglugi śródlądowej do przyszłych wyzwań, infrastruktura wzdłuż transgranicznych dróg wodnych Sekwana-Skalda między Francją a Belgią zostanie zmodernizowana. Modernizowane zostaną również porty śródlądowe na Dunaju i dorzeczach Renu, takie jak Wiedeń i Andernach.
Aby jeszcze bardziej zwiększyć bezpieczeństwo i interoperacyjność unijnego transportu kolejowego, europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS) zostanie zainstalowany na pociągach i liniach kolejowych w Czechach, Danii, Niemczech, Francji, Austrii i na Słowacji. Na drogach kilka państw członkowskich UE wdroży inteligentne systemy i usługi transportowe (ITS), w szczególności współpracujące ITS (C-ITS) na rzecz bezpieczniejszego i wydajniejszego transportu. Kilka państw członkowskich otrzyma wsparcie dla europejskich projektów zarządzania ruchem lotniczym w celu zwiększenia efektywności transportu lotniczego i utworzenia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej.
Spośród łącznej liczby 353 projektów złożonych w odpowiedzi na zaproszenie do składania wniosków opublikowane w 2022 r. wybrano 107 projektów, są wśród nich projekty z Polski.
Finansowanie UE będzie miało formę dotacji, które zostaną wykorzystane do współfinansowania całkowitych kosztów projektu.
W ramach programu „Łącząc Europę” – Transport na lata 2021–2027 udostępniono 25,8 mld EUR na dotacje na współfinansowanie projektów TEN-T w państwach członkowskich UE. Od 2014 r. w ramach instrumentu „Łącząc Europę” wsparto prawie 1300 projektów o łącznej wartości 29,4 mld EUR w sektorze transportu (z wyłączeniem zaproponowanego dziś wyboru).
W ramach instrumentu „Łącząc Europę” – Transport dostępne są dalsze możliwości finansowania: zaproszenie do składania wniosków w sprawie mobilności wojskowej na 2023 r. jest obecnie otwarte do dnia 21 września 2023 r., a zaproszenia do składania wniosków dotyczące infrastruktury paliw alternatywnych – do dnia 7 listopada 2023 r. Kolejne zaproszenia do składania wniosków w ramach instrumentu „Łącząc Europę” – Transport zostaną ogłoszone pod koniec września 2023 r.
 
Źródło: KomisjaEuropejska.

Komisja ogłasza kolejne kroki w zakresie cyberbezpieczeństwa sieci 5G w uzupełnieniu do najnowszego sprawozdania okresowego państw członkowskich

Państwa członkowskie UE, przy wsparciu Komisji Europejskiej i Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA), opublikowały wczoraj drugie sprawozdanie z postępów we wdrażaniu unijnego zestawu narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G. Sprawozdanie odnosi się również do niektórych zaleceń zawartych w sprawozdaniu specjalnym Europejskiego Trybunału Obrachunkowego ze stycznia 2022 r. W uzupełnieniu sprawozdania z postępu prac Komisja przyjęła dziś komunikat w sprawie wdrażania zestawu narzędzi przez państwa członkowskie oraz w sprawie własnych działań UE w zakresie komunikacji instytucjonalnej i finansowania.
Jeżeli chodzi o środki strategiczne, a w szczególności nakładanie ograniczeń na dostawców wysokiego ryzyka, w sprawozdaniu z postępu prac odnotowano, że 24 państwa członkowskie przyjęły lub przygotowują środki ustawodawcze przyznające organom krajowym uprawnienia do przeprowadzania oceny dostawców i nakładania ograniczeń. Spośród nich 10 państw członkowskich wprowadziło takie ograniczenia, a trzy państwa członkowskie pracują obecnie nad wdrożeniem odpowiednich przepisów krajowych. Biorąc pod uwagę znaczenie infrastruktury łączności dla gospodarki cyfrowej i zależność wielu usług krytycznych od sieci 5G, państwa członkowskie powinny niezwłocznie wdrożyć wskazany zestaw narzędzi.
W swoim komunikacie Komisja podkreśla poważne obawy, które żywi wobec zagrożeń, jakie niektórzy dostawcy urządzeń sieci łączności ruchomej stwarzają dla bezpieczeństwa Unii. Komisja uważa, że decyzje przyjęte przez państwa członkowskie w celu ograniczenia udziału przedsiębiorstw Huawei i ZTE w sieciach 5G lub wykluczenia ich z tych sieci są uzasadnione i zgodne z zestawem narzędzi na potrzeby sieci 5G. Stosownie do tych decyzji i na podstawie szerokiego zakresu dostępnych informacji Komisja jest zdania, że Huawei i ZTE stanowią w rzeczywistości znacznie wyższe ryzyko niż inni dostawcy sieci 5G.
Bezpieczeństwo sieci 5G jest jednym z głównych priorytetów Komisji i podstawowym elementem strategii w zakresie unii bezpieczeństwa, ponieważ sieci te są kluczową infrastrukturą, która stanowi podstawę szerokiego zakresu usług niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz utrzymania i funkcjonowania podstawowych funkcji społecznych i gospodarczych. Kwestia ta ma kluczowe znaczenie dla suwerenności, strategicznej autonomii i odporności Unii. W przyjętym dziś komunikacie Komisja odnotowuje i z zadowoleniem wita przyjęcie przez grupę współpracy NIS drugiego sprawozdania z postępów we wdrażaniu unijnego zestawu narzędzi.
Bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa narodowego Komisja zastosowała również kryteria zestawu narzędzi w celu oceny potrzeb i słabych punktów jej własnych systemów komunikacji instytucjonalnej oraz podobnych systemów innych instytucji, organów i agencji europejskich, a także wdrażania unijnych programów finansowania w świetle ogólnych celów polityki Unii. Opierając się na własnej ocenie, która jest spójna z oceną dokonaną przez niektóre państwa członkowskie, Komisja wzywa państwa członkowskie, które nie wdrożyły jeszcze zestawu narzędzi, do pilnego przyjęcia odpowiednich środków, zgodnie z zaleceniami zawartymi w unijnym zestawie narzędzi, w celu skutecznego i szybkiego przeciwdziałania zagrożeniom stwarzanym przez zidentyfikowanych dostawców.
Jako element swojej instytucjonalnej polityki cyberbezpieczeństwa oraz w ramach stosowania zestawu narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G Komisja wprowadzi środki, które mają zapobiec narażaniu jej komunikacji instytucjonalnej wobec sieci mobilnych wykorzystujących Huawei i ZTE jako dostawców. Komisja zastosuje odpowiednie środki bezpieczeństwa, tak aby nie nabywać nowych usług łączności opartych na sprzęcie od tych dostawców, i będzie współpracować z państwami członkowskimi i operatorami telekomunikacyjnymi, aby zapewnić stopniowe wycofywanie tych dostawców z istniejących usług łączności w siedzibach Komisji.
 
Komisja zamierza również uwzględnić tę decyzję we wszystkich odpowiednich unijnych programach i instrumentach finansowania.
W sprawozdaniu, przyjętym przez państwa członkowskie, odnotowano, że od czasu publikacji pierwszego sprawozdania z postępu prac z lipca 2020 r. udało się osiągnąć dalsze postępy we wdrażaniu najważniejszych środków unijnego zestawu narzędzi. Zdecydowana większość państw członkowskich zaostrzyła lub jest w trakcie zaostrzania wymogów bezpieczeństwa dotyczących sieci 5G z wykorzystaniem unijnego zestawu narzędzi. W sprawozdaniu stwierdzono jednak, że mimo osiągniętych postępów sytuacja ta stwarza wyraźne ryzyko utrzymywania się zależności od dostawców wysokiego ryzyka na rynku wewnętrznym, co potencjalnie może mieć poważny negatywny wpływ na bezpieczeństwo użytkowników i przedsiębiorstw w całej UE oraz na infrastrukturę krytyczną UE.
    Państwa członkowskie wymagają od operatorów telefonii komórkowej dostarczenia kompleksowych i szczegółowych informacji na temat obecnie zainstalowanego sprzętu 5G oraz planowanych instalacji lub pozyskania nowego sprzętu.
    Przy ocenie profilu ryzyka dostawców państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę obiektywne kryteria zalecane w unijnym zestawie narzędzi. W związku z tym oczywiste jest, że dostawcy sieci 5G różnią się wyraźnie pod względem swoich cech, w szczególności pod względem prawdopodobieństwa ulegania wpływom określonych państw trzecich, w których obowiązują przepisy bezpieczeństwa i ład korporacyjny stanowiące potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa Unii. Należy ponadto wziąć po uwagę ustalenia innych państw członkowskich wskazujące dostawców wysokiego ryzyka, mając na względzie promowanie spójności i wysokiego poziomu bezpieczeństwa w całej Unii.
    Na podstawie oceny dostawców państwa członkowskie powinny niezwłocznie nałożyć ograniczenia na dostawców wysokiego ryzyka, biorąc pod uwagę, że zwłoka w tym zakresie może zwiększyć podatność na zagrożenia sieci na terenie Unii oraz zależność Unii od dostawców wysokiego ryzyka, zwłaszcza w przypadku państw członkowskich, w których działa wielu potencjalnych dostawców wysokiego ryzyka.
    Aby skutecznie ograniczyć ryzyko, państwa członkowskie powinny zadbać o to, aby ograniczenia obejmowały krytyczne i bardzo wrażliwe elementy infrastruktury określone w skoordynowanej ocenie ryzyka UE, w tym sieć dostępu radiowego.
    W przypadku typów urządzeń objętych ograniczeniami operatorzy powinni mieć zakaz instalowania nowych urządzeń. Jeżeli dopuszcza się okresy przejściowe na usunięcie istniejącego sprzętu, należy wyznaczyć je w taki sposób, aby zapewnić usunięcie istniejącego sprzętu w najkrótszym możliwym czasie, biorąc pod uwagę zagrożenie dla bezpieczeństwa, jakie wiąże się z utrzymywaniem sprzętu od dostawców wysokiego ryzyka, i nie należy ich stosować w celu kontynuowania instalacji nowego sprzętu od dostawców wysokiego ryzyka.
    Wdrożenie ograniczeń dla dostawców usług zarządzanych, a w przypadku gdy dane funkcje są pozyskiwane przez takich dostawców na zasadzie outsourcingu – wprowadzenie zaostrzonych przepisów bezpieczeństwa w odniesieniu do dostępu udzielanego dostawcom usług zarządzanych.
    Kontynuowanie dyskusji na temat możliwości zastosowania środków związanych z dywersyfikacją dostawców oraz poszukiwania najlepszego sposobu zapobieżenia temu, aby ewentualna dywersyfikacja nie powodowała nowych lub zwiększonych zagrożeń dla bezpieczeństwa, lecz przyczyniała się do zwiększenia bezpieczeństwa i odporności.
    Egzekwowanie środków technicznych i zapewnienie wysokiego poziomu nadzoru. Należy zwrócić szczególną uwagę na niektóre środki, w szczególności zapewnić stosowanie podstawowych wymogów bezpieczeństwa, zaostrzyć normy bezpieczeństwa w wykorzystywanych przez dostawców procesach poprzez stosowanie rygorystycznych warunków udzielania zamówień oraz zapewnić bezpieczne zarządzanie siecią 5G oraz jej bezpieczną eksploatację i monitorowanie.
Unijny zestaw narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G (unijny zestaw narzędzi) opublikowany w styczniu 2020 r. przez organy państw członkowskich (grupę współpracy NIS), przy wsparciu Komisji i ENISA, ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z cyberbezpieczeństwem sieci 5G. Określono w nim i opisano zestaw środków strategicznych i technicznych, a także odpowiednie działania zwiększające ich skuteczność, które mogą zostać wprowadzone w celu ograniczenia ryzyka określonego w sprawozdaniu w sprawie unijnej skoordynowanej oceny ryzyka związanego z cyberbezpieczeństwem 5G opartej na krajowych ocenach ryzyka.
Zestaw narzędzi i jego najważniejsze zalecenia zostały zatwierdzone przez Komisję i państwa członkowskie na najwyższym szczeblu. W październiku 2020 r. Rada Europejska wezwała UE i jej państwa członkowskie do „pełne[go] wykorzystani[a] przyjętego w dniu 29 stycznia 2020 r. unijnego zestawu narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G, a w szczególności do stosowani[a] odpowiednich ograniczeń wobec dostawców wysokiego ryzyka w odniesieniu do kluczowych aktywów określonych jako krytyczne i wrażliwe w unijnych skoordynowanych ocenach ryzyka” na podstawie wspólnych obiektywnych kryteriów. W swoim zaleceniu z grudnia 2022 r. Rada UE powtórzyła, że „ważne jest, aby państwa członkowskie w pełni wdrożyły środki zalecane w unijnym zestawie narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G, a w szczególności aby wprowadziły ograniczenia wobec dostawców wysokiego ryzyka, zważywszy, że strata czasu może zwiększyć podatność unijnych sieci na zagrożenia”.
Pierwsze sprawozdanie z postępów państw członkowskich we wdrażaniu unijnego zestawu narzędzi opublikowano w lipcu 2020 r. Stwierdzono w nim, że poczyniono konkretne kroki w celu wdrożenia unijnego zestawu narzędzi. Wiele państw członkowskich przyjęło już bardziej zaawansowane środki bezpieczeństwa w zakresie cyberbezpieczeństwa sieci 5G lub było na zaawansowanym etapie przygotowywania takich środków. W swoim sprawozdaniu specjalnym ze stycznia 2022 r. Trybunał Obrachunkowy stwierdził, że od czasu przyjęcia unijnego zestawu narzędzi osiągnięto postępy w poprawie bezpieczeństwa sieci 5G. Trybunał podkreślił jednak również, że państwa członkowskie podchodziły w odmienny sposób do korzystania ze sprzętu pochodzącego od dostawców wysokiego ryzyka lub do zakresu ograniczeń.
 
Źródło: Komisja Europejska.

Ukraina: Komisja zacieśnia współpracę i zwiększa wsparcie w dziedzinie edukacji i zdrowia

Margaritis Schinas, wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia, podpisał 15.06.2023 r. w Kijowie, w imieniu Komisji, dwa porozumienia o współpracy z Ukrainą w kontekście wsparcia UE dla Ukrainy, która walczy ze skutkami niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie.
Wiceprzewodniczący Schinas i ukraiński minister edukacji i nauki Oksen Lisowy po spotkaniu wspólnie podpisali Porozumienie o współpracy w dziedzinie edukacji między Komisją Europejską a ukraińskim Ministerstwem Edukacji i Nauki. Obie strony chcą zacieśnić i dalej rozwijać współpracę i dialog w tej dziedzinie.
W ramach porozumienia Komisja ponownie zaprasza władze ukraińskie do udziału w grupach roboczych i działaniach w zakresie partnerskiego uczenia się w ramach strategicznych ram europejskiego obszaru edukacji. Pozwoli to Ukrainie na dalsze dostosowanie jej przepisów do dorobku prawnego UE w dziedzinie edukacji, zwłaszcza w celu ułatwienia wzajemnego uznawania kwalifikacji akademickich. Komisja umożliwiła również ukraińskiemu Ministerstwu Edukacji i Nauki udział w sieci Eurydice, co ma pomóc we wzajemnym zrozumieniu systemów edukacji i ułatwić współpracę.
Wiceprzewodniczący Schinas zachęcił Ukraińców do pełnego wykorzystania możliwości oferowanych im w ramach programu Erasmus+ – od zacieśnienia współpracy między szkołami po potencjał platform internetowych Komisji w dziedzinie edukacji, w szczególności przez eTwinning, społeczność internetową europejskich nauczycieli i edukatorów. Komisja z zadowoleniem przyjęła również dalsze wysiłki Ukrainy na rzecz zachęcania do nauki szkolnej w państwach członkowskich UE.
Ponadto wiceprzewodniczący zapowiedział wczoraj również rozszerzenie udziału Ukrainy w sztandarowym unijnym programie Erasmus+. Komisja otwiera organizacjom ukraińskim możliwość udziału od 2024 r. w projektach współpracy międzynarodowej w ramach działań na rzecz budowania zdolności w programie Erasmus+ w dziedzinie młodzieży i sportu.
Wiceprzewodniczący Schinas i ukraiński minister zdrowia Wiktor Laszko wspólnie podpisali Porozumienie o współpracy w dziedzinie zdrowia między Komisją Europejską a ukraińskim Ministerstwem Zdrowia. Obie strony chcą zacieśnić i dalej rozwijać współpracę i dialog w tej dziedzinie.
Rosyjska agresja na Ukrainę ma druzgocące konsekwencje dla zdrowia tysięcy ludzi – niszczone są niezbędne placówki opieki zdrowotnej i systemy opieki ochrony zdrowia, które ratują życie. W ramach porozumienia Komisja ponownie wyraża stałe wsparcie dla ukraińskiego systemu opieki zdrowotnej, a także dla tych, którzy muszą uciec z kraju.  W ramach unijnego systemu MEDEVAC ponad 2250 pacjentów zostało już ewakuowanych z Ukrainy w celu leczenia w państwach UE i EOG.
Sześć obszarów współpracy w dzisiejszym porozumieniu to: zdrowie psychiczne, dostęp do opieki zdrowotnej i zaspokajanie potrzeb zdrowotnych uchodźców, powrót pacjentów do Ukrainy i wzmocnienie systemu rehabilitacji, intensyfikacja prac Ukrainy w zakresie chorób rzadkich oraz dalsze finansowanie w ramach Programu UE dla zdrowia.
W przyszłości prace skupią się zarówno na pilnych, jak i długoterminowych priorytetach w dziedzinie zdrowia, takich jak odporność na transgraniczne zagrożenia zdrowia, europejski plan walki z rakiem, strategia farmaceutyczna dla Europy i e-zdrowie.
Na dzień 30 kwietnia 2023 r. prawie 780 tys. obywateli Ukrainy jest zarejestrowanych w krajowych systemach edukacji państw członkowskich UE i czterech państw spoza UE stowarzyszonych w ramach Schengen. Komisja nadal wspiera krajowe systemy edukacji, w miarę jak przyjmują one nowych uczniów, m.in. za pośrednictwem grupy solidarności UE z Ukrainą, w której organy państw członkowskich wymieniają się dobrymi praktykami i koordynują prace na szczeblu UE.
Komisja zezwoliła na maksymalną elastyczność w ramach programu Erasmus+, jeśli chodzi o wsparcie młodzieży, studentów i pracowników z Ukrainy już od samego początku wojny. Udostępniono między innymi w pełni i bezpłatnie platformę wsparcia językowego online Erasmus+. Umożliwiono również dostosowanie bieżących projektów, tak aby ukierunkować je na wsparcie Ukrainy, a wnioskodawców ubiegających się o nowe dotacje zachęcano do uwzględnienia działań związanych z integracją ukraińskich uchodźców, propagowaniem wartości europejskich lub zwalczaniem dezinformacji i fałszywych informacji. Możliwości mobilności w dziedzinie kształcenia i szkolenia zostały wyjątkowo otwarte dla uczestników przyjeżdżających z Ukrainy, co było już wcześniej możliwe w dziedzinie młodzieży.
9 marca 2023 r. Komisja przyjęła roczny program prac Erasmus+ na 2023 r. ze zwiększonym rocznym budżetem w wysokości 100 mln euro, aby wspierać integrację osób uciekających z Ukrainy w ich nowych środowiskach edukacyjnych oraz wspierać organizacje, osoby uczące się i personel w Ukrainie. Ten dodatkowy budżet zostanie przeznaczony głównie na działania w ramach partnerstwa współpracy, które najlepiej nadają się do wspierania ukraińskich uczniów i pracowników przesiedlonych do innych krajów europejskich.
W dziedzinie zdrowia, w duchu solidarności europejskiej, od początku rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie Komisja i państwa UE/EOG ewakuowały z Ukrainy ponad 2250 poważnie chorych pacjentów, którym zapewniono leczenie w 21 krajach UE/EOG.
Za pośrednictwem Instrumentu Polityki Zagranicznej (FPI) Komisja wspiera finansowo (około 5 mln euro) Światową Organizację Zdrowia (WHO) w tworzeniu systemu organizacji powrotów ukraińskich pacjentów do Ukrainy po odbyciu leczenia w państwach UE/EOG. Wielu z tych pacjentów, to osoby po poważnych urazach. Obejmuje to możliwość szybkiego przyjęcia w systemie opieki zdrowotnej i społecznej w Ukrainie pacjentów do dalszego leczenia, np. rehabilitacji.
W kwietniu 2022 r. w ramach platformy polityki zdrowotnej utworzono sieć wsparcia i koordynacji działań zainteresowanych stron z UE udzielających pomocy przesiedlonym pacjentom i pracownikom służby zdrowia z Ukrainy.
15 lipca 2022 r. Ukraina podpisała umowę o stowarzyszeniu w celu przystąpienia do Programu UE dla zdrowia ze skutkiem retrospektywnym od 1 stycznia 2022 r. W związku z tym Ukraina może uzyskać dostęp do finansowania z Programu UE dla zdrowia na równi z państwami członkowskimi UE i innymi państwami stowarzyszonymi (Norwegią, Islandią i Republiką Mołdawii).
W ramach programu działań UE w dziedzinie zdrowia na 2022 r. przewidziano 28,4 mln euro na poprawę zdrowia psychicznego i zapewnienie wsparcia psychospołecznego osobom przesiedlonym z Ukrainy w ramach działania koordynowanego przez Międzynarodową Federację Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca wraz z krajowymi oddziałami Czerwonego Krzyża w 22 państwach członkowskich UE, w Norwegii i w Ukrainie.
W programie prac na 2023 r. przeznaczono 10,66 mln euro na poprawę dostępu do opieki zdrowotnej i poprawę zdrowia psychicznego.
 
Źródło: Komisja Europejska.

Zrównoważone rybołówstwo: postępy w odbudowie stad ryb, ale konieczne są dalsze wysiłki, aby zbudować odporny sektor

Zgodnie z komunikatem Komisji pt. „Zrównoważone połowy w UE: aktualna sytuacja i kierunki na 2024 r.” Jednocześnie konieczne są dalsze wysiłki w celu zapewnienia odporności działalności połowowej i ciągłej poprawy stanu stad ryb. Komunikat Komisji opiera się na niezależnych ocenach naukowych.
Dzisiejszy komunikat przedstawia kierunki wniosków Komisji dotyczących uprawnień do połowów na 2024 r. i rozpoczyna proces konsultacji z zainteresowanymi podmiotami. Wnioski będą miały na celu utrzymanie stad, które osiągnęły zrównoważony poziom już na tych poziomach, oraz pomoc w odbudowie innych stad ryb.
Z komunikatu wynika, że stada ryb w północno-wschodnim Atlantyku zasadniczo mieszczą się w zdrowych przedziałach, a najnowsza ocena wskazuje na najlepsze dotychczasowe wyniki w zakresie zrównoważonego rozwoju. Szczególnie pozytywnym przykładem jest Zatoka Biskajska, która w najnowszej ocenie z 2021 r. stała się pierwszym obszarem morskim UE, na którym nie ma przełowionych stad. Dowodzi to, że unijne decyzje dotyczące zrównoważonego zarządzania rybołówstwem przynoszą efekty.
W Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym, choćpowoli zdrowsze sąwierzchołki, śmiertelność połowowa nadal stanowi problem. Wskaźnik śmiertelności połowowej za 2020 r., zgodnie z najnowszymi dostępnymi danymi, jest jak dotąd najniższy, ale nadal jest o 71 % wyższy od zalecanego wskaźnika zrównoważonego rozwoju. W związku z tym nadal konieczne są dodatkowe wysiłki. Ponadto społeczności rybackie odczuwają skutki zmiany klimatu, co prowadzi do niepewności ze względu na zmniejszającą się dostępność stad ryb, od których są uzależnione ze względu na swoje źródło utrzymania. Nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy (połowy NNN) mają również wpływ na dostęp rybaków do wystarczających zasobów i konieczne są dalsze wysiłki w celu ich zwalczania, zapewniając przestrzeganie środków, w tym środków obejmujących państwa trzecie.
Sytuacja na Bałtyku nadal stanowi wyzwanie, ponieważ inne presje niż połowy wpływają na populacje ryb. Komisja będzie nadal podejmować działania mające na celu zaradzenie wszelkim różnym presjom wywieranym na stada ryb i pomoc w poprawie stanu ekosystemów Morza Bałtyckiego. Niemniej jednak państwa członkowskie powinny również kontynuować wysiłki na rzecz odwrócenia tej sytuacji poprzez pełne wdrożenie prawodawstwa UE.
W lutym ubiegłego roku Komisja zaproponowała pakiet środków mających na celu poprawę zrównoważonego charakteru i odporności unijnego sektora rybołówstwa i akwakultury oraz rozwiązanie wielu z tych wyzwań, w tym gospodarczych i środowiskowych.
Wreszcie agresja wojskowa Rosji na Ukrainę miała wpływ na rybołówstwo UE na kilka sposobów, zwłaszcza na Morzu Czarnym. Doprowadziło to do ciągłych zakłóceń działalności połowowej i przepływów handlowych, wywarło wpływ na doradztwo naukowe i niektóre negocjacje na szczeblu międzynarodowym.
Zachęca się państwa członkowskie, komitety doradcze, sektor rybołówstwa, organizacje pozarządowe i zainteresowane obywateli do podzielenia się swoimi poglądami na temat aktualnej sytuacji i przyszłych kierunków dotyczących uprawnień do połowów na 2024 r. Zachęca się je do wyrażenia opinii do dnia 31 sierpnia w ramach internetowych konsultacji publicznych.
Po konsultacjach publicznych Komisja przedstawi trzy wnioski dotyczące rozporządzeń w sprawie uprawnień do połowów na 2024 r.: na Atlantyku i Morzu Północnym, Morzu Bałtyckim, a także Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym. Wnioski będą uwzględniać plany wieloletnie i opierać się na opiniach naukowych dostarczonych przez Międzynarodową Radę Badań Morza (ICES), jak również na analizie ekonomicznej dostarczonej przez Komitet Naukowo-Techniczny i Ekonomiczny ds. Rybołówstwa (STECF). Wnioski te będą również obejmowały dostosowania wynikające z wdrożenia obowiązku wyładunku.
Ponadto Rada omówi wnioski Komisji i podejmie decyzję w sprawie kwot połowowych na 2024 r. na posiedzeniach w październiku i grudniu bieżącego roku.
Co roku Komisja publikuje komunikat zawierający aktualne informacje na temat stanu rybołówstwa w UE i rozpoczyna konsultacje społeczne na temat obecnej sytuacji i przyszłych kierunków uprawnień do połowów na nadchodzący rok.
W niniejszym komunikacie przedstawiono postępy w osiąganiu zrównoważonych praktyk w UE, oceniono równowagę między zdolnością połowową a uprawnieniami do połowów, przeanalizowano wyniki społeczno-gospodarcze sektora i monitoruje się wdrażanie obowiązku wyładunku.
Komunikat zawiera informacje na temat różnych elementów, wykorzystując różne źródła, wraz z najnowszymi dostępnymi danymi potwierdzającymi. Najnowsze dane dotyczące stad ryb zawarte w sprawozdaniu dotyczącym analizy stanu stad pochodzą z 2020 r. w odniesieniu do Morza Śródziemnego i Morza Czarnego, a od 2021 r. – z wód UE północno-wschodniego Atlantyku, w tym cieśnin Skagerrak/Kattegat i Morza Bałtyckiego.
 
Źródło: Komisja Europejska.

Postęp UE w negocjacjach ze Stanami Zjednoczonymi na temat umowy w sprawie minerałów krytycznych

Komisja Europejska przyjęła wczoraj wytyczne negocjacyjne na potrzeby umowy ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie minerałów krytycznych. Celem jest wspieranie łańcuchów dostaw między UE a USA, jeśli chodzi o surowce krytyczne potrzebne do produkcji akumulatorów pojazdów elektrycznych. Tylko w 2022 r. UE wyeksportowała surowce krytyczne o wartości 8,3 mld euro, wykorzystywane w tej gałęzi produkcji.
Zawarcie umowy w sprawie minerałów krytycznych między UE a USA zagwarantuje UE status sojusznika równoważny statusowi amerykańskich partnerów, z którymi zawarte zostały umowy o wolnym handlu, na potrzeby amerykańskiej ustawy o obniżeniu inflacji. Przedsiębiorstwa z UE będą mogły zatem konkurować na rynku amerykańskim na równych warunkach z konkurentami lokalnymi i pochodzącymi z państw trzecich takich jak Chile, Korea czy Japonia.
Umowa w sprawie minerałów krytycznych między UE a USA przyczyni się również do zwiększenia zdolności produkcyjnych UE w sektorach przemysłowych o strategicznym znaczeniu. Rygorystyczne zapisy dotyczące ochrony środowiska i norm pracy pomogą zapewnić więcej dostaw surowców krytycznych pozyskiwanych w sposób zrównoważony.
Ponadto umowa przyczyni się do wzmocnienia proponowanych przez Komisję aktu w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie i aktu w sprawie surowców krytycznych, których celem jest zwiększenie produkcji UE w zakresie kluczowych technologii neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla.
Upoważnienie do negocjacji wraz z wytycznymi, po ich przyjęciu przez Radę, dadzą Komisji mandat do negocjowania umowy zawierającej postanowienia obejmujące:
    ułatwienia w handlu, tak aby surowce krytyczne wydobywane lub przetwarzane w UE mogły być wykorzystywane w pojazdach kwalifikujących się do subsydiów w ramach amerykańskiego programu „Clean Vehicle Credit”,
    współpracę na rzecz bardziej zrównoważonego charakteru sektora surowców krytycznych przez wspieranie wysokiego poziomu ochrony środowiska, międzynarodowych norm technicznych i podejścia opartego na gospodarce o obiegu zamkniętym,
    wspieranie praw pracowniczych w sektorze surowców krytycznych,
    wzmocnienie zrównoważonych i sprawiedliwych łańcuchów dostaw dzięki wspólnym standardom, we współpracy z sojusznikami i partnerami.
Rada rozpatrzy wniosek i podejmie decyzję w jego sprawie. Następnie Komisja będzie mogła podjąć formalne negocjacje ze Stanami Zjednoczonymi w celu jak najszybszego zawarcia umowy.
W sierpniu 2022 r. Stany Zjednoczone uchwaliły ustawę o obniżeniu inflacji (ustawa IRA), w której wprowadzono program „Clean Vehicle Credit”. Są to subsydia na zakup pojazdów z kwalifikującymi się akumulatorami lub ogniwami paliwowymi w formie ulgi podatkowej. Aby pojazd kwalifikował się do uzyskania pełnego subsydium, musi być wyposażony m.in. w akumulator, w którym pewna część krytycznych surowców mineralnych albo została poddana recyklingowi w Ameryce Północnej albo została wydobyta i przetworzona w Stanach Zjednoczonych lub w państwie, z którym Stany Zjednoczone zawarły umowę o wolnym handlu lub umowę w sprawie minerałów krytycznych.
Bez umowy w sprawie minerałów krytycznych między UE a USA przedsiębiorstwa z UE są narażone na ryzyko wykluczenia z amerykańskich łańcuchów dostaw w sektorze motoryzacyjnym, co ogranicza możliwości eksportu z UE.
UE i USA ogłosiły zamiar wynegocjowania umowy w sprawie minerałów krytycznych we wspólnym oświadczeniu przewodniczącej Ursuli von der Leyen i prezydenta Joe Bidena z 10 marca 2023 r., a także we wspólnym oświadczeniu Rady UE-USA ds. Handlu i Technologii z 31 maja.
 
Źródło: Komisja Europejska.

Polska wersja unijnej analizy katastrofy ekologicznej na Odrze 2023

Ukazała się polska wersja unijnej analizy katastrofy ekologicznej na Odrze w 2023 roku.
W sierpniu 2022 r. na Odrze odnotowano masowe śnięcie ryb, które ostatecznie skutkowało zagładą około 360 ton ryb i miało wpływ na ekologię 500 km rzeki.
Jak wskazują autorzy sprawozdania jest prawie pewne, że do śnięcia tych ryb doprowadził znaczny zakwit toksycznych glonów, do którego doszło w tym czasie. Jak ustalono, przyczynił się do tego Prymnesium parvum, gatunek przystosowany do życia w wodach słonawych. Kluczowym czynnikiem, który umożliwił namnażanie się tego gatunku, było wysokie zasolenie Odry w tym czasie, prawdopodobnie spowodowane, przynajmniej częściowo, zrzutami ścieków przemysłowych o dużej zawartości soli, np. z działalności górniczej. Przyczyniła się do tego również susza i spowodowane nią niskie stany wód, na skutek których zmniejszyło się rozcieńczenie i przepływ wód, a także doszło do hydromorfologicznych zmian w rzece. Według autorów kluczowe znaczenie dla zakwitów glonów miały również wysokie stężenia składników odżywczych, zwłaszcza fosforu i azotu.
Całość raportu w języku polskim dostępna jest na stronie: https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC132271 .
 
Źródło: Wspólne Centrum Analiz.

Gospodarka o obiegu zamkniętym: Komisja zaleca działania mające na celu zwiększenie recyklingu w 18 państwach członkowskich, w przypadku których istnieje ryzyko, iż nie będą w stanie osiągnąć celów dotyczących odpadów*

W opublikowanym sprawozdaniu Komisja wskazała państwa członkowskie, w przypadku których istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć celu na 2025 r. w zakresie przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych i opakowaniowych oraz celu dotyczącego składowania odpadów do 2035 r. Dziewięć państw członkowskich jest na dobrej drodze do osiągnięcia celów na 2025 r.: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Holandia, Niemcy, Luksemburg, Słowenia i Włochy.
Istnieje jednak ryzyko, że 18 państw członkowskich nie osiągnie obu celów na 2025 r. Estonia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Łotwa, Portugalia i Szwecja mogą nie osiągnąć celu dotyczącego odpadów komunalnych. Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Grecja, Litwa, Malta, Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry mogą nie osiągnąć celów na 2025 r. zarówno w zakresie odpadów komunalnych, jak i ogólnych odpadów opakowaniowych. Niektóre kraje nadal składują większość odpadów komunalnych i prawdopodobnie nie spełnią wyznaczonego na 2035 r. celu składowania. Komisja przedstawia tym państwom członkowskim zalecenia, opierając się na stałym wsparciu finansowym i technicznym zapewnianym w celu poprawy wyników w zakresie gospodarowania odpadami.
Każdego roku Europejczycy wytwarzają średnio 530 kg odpadów komunalnych na osobę (odpady pochodzące z gospodarstw domowych i podobne odpady z przedsiębiorstw). Chociaż odpady te są coraz częściej poddawane recyklingowi, a rzadziej składowane, odpady komunalne to jeden z najbardziej trudnych do zagospodarowania strumieni odpadów. W UE około 50 proc. odpadów komunalnych poddaje się recyklingowi lub kompostowaniu, a 23 proc. składuje się na składowiskach. W ostatnich latach można było zaobserwować stopniowy, stały wzrost ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych. W latach 2013–2020 ilość wytworzonych odpadów opakowaniowych wzrosła w całej UE o 15 proc., osiągając niemal 80 mln ton. Około 64 proc. odpadów opakowaniowych jest obecnie poddawanych recyklingowi, choć różni się to w zależności od materiału. Ponad 75 proc. opakowań papierowych, tekturowych i metalowych jest poddawanych recyklingowi, w porównaniu z mniej niż 40 proc. opakowań z tworzyw sztucznych, co stanowi problem w większości państw UE, a w przypadku wielu z nich istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć celu dotyczącego recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.
Ze sprawozdania wynika, że istnieją znaczne różnice w wynikach w zakresie gospodarowania odpadami w całej UE. W przypadku niektórych krajów pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby osiągnąć cele uzgodnione w prawodawstwie UE i konieczne są dalsze reformy, w szczególności: zapewnienie przetwarzania bioodpadów, które stanowią jedną trzecią odpadów komunalnych, selektywna zbiórka odpadów – warunek wstępny recyklingu oraz poprawa jakości danych. Jednak większość państw UE wprowadziła lub jest w trakcie wdrażania reform dotyczących odpadów w celu poprawy wskaźników recyklingu, z których część powinna przynieść rezultaty w nadchodzących latach.
Na wyniki państw wpłynęły również czynniki zewnętrzne, w tym skutki pandemii COVID-19, która ograniczyła lub wstrzymała selektywną zbiórkę w niektórych państwach. Niedawny gwałtowny wzrost cen energii ma również negatywny wpływ na działalność związaną z recyklingiem.
Komisja przedstawia szczegółowe zalecenia dla 18 państw członkowskich, w przypadku których istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć głównych celów w zakresie recyklingu na 2025 r. Zalecenia te obejmują szeroki zakres działań: ograniczenie ilości odpadów nienadających się do recyklingu, zwiększenie ponownego użycia, zwiększenie selektywnej zbiórki, rozwój zdolności przetwarzania odpadów do celów sortowania i recyklingu, poprawa zarządzania, wdrażanie instrumentów ekonomicznych i podnoszenie świadomości.
 
Komisja będzie nadal wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu wspólnotowych przepisów UE dotyczących odpadów poprzez wsparcie z funduszy UE, pomoc techniczną (np. poprzez przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska, wymianę najlepszych praktyk i promowanie wzajemnego uczenia się). Władze krajowe są jednak odpowiedzialne za zwiększenie działań politycznych i intensyfikację działań w terenie.
Ponadto Komisja przedstawiła inicjatywy, które przyczyniają się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym i będą wspierać państwa członkowskie w poprawie wyników w zakresie gospodarowania odpadami i osiąganiu celów, takie jak wnioski dotyczące nowych rozporządzeń w sprawie przemieszczania odpadów, pakowania i odpadów opakowaniowych oraz w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów.
Sprawozdanie w ramach systemu wczesnego ostrzegania ocenia prawdopodobieństwo, że państwa członkowskie osiągną cele w zakresie recyklingu na 2025 r. określone w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów i dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych: 55 proc. – w przypadku recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, 65 proc. – w przypadku recyklingu odpadów opakowaniowych ogółem oraz cele w zakresie recyklingu określonych materiałów z odpadów opakowaniowych (75 proc. w przypadku papieru i tektury, 70 proc. w przypadku szkła, 70 proc. w przypadku opakowań metalowych, 50 proc. w przypadku aluminium, 50 proc. w przypadku tworzyw sztucznych i 25 proc. w przypadku drewna).
Sprawozdanie zawiera również wstępną ocenę celu, jakim jest ograniczenie poziomu składowania odpadów komunalnych do mniej niż 10 proc. do 2035 r.
Podobnie jak w przypadku odpadów opakowaniowych gospodarowanie bioodpadami jest jednym z głównych problemów określonych jako utrudniające osiągnięcie wyników w zakresie recyklingu, chociaż obowiązek selektywnego zbierania bioodpadów ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 2024 r.
Sprawozdanie w ramach systemu wczesnego ostrzegania opiera się na przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska, który ujawnił już problemy związane z wdrażaniem wspólnotowych przepisów UE dotyczących odpadów. W szczególności w UE nadal działa prawie 2 tys. nielegalnych lub niespełniających norm składowisk odpadów, które stanowią znaczne źródło zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych oraz utraconą szansę na odzyskanie surowców wtórnych.
 
Źródło: Komisja Europejska.