Instytucje i organy UE

Parlament Europejski (PE) jest jedynym organem UE wybieranym w wyborach bezpośrednich przez jej obywateli. Parlament pełni rolę współustawodawcy w prawie wszystkich dziedzinach prawa UE, ponadto wraz z Radą zatwierdza lub zmienia wnioski Komisji. Nadzoruje także pracę Komisji oraz uchwala budżet Unii Europejskiej.766 posłów do Parlamentu Europejskiego jest wybieranych na pięcioletnią kadencję ze wszystkich 28 państw członkowskich UE. Wybrani posłowie łączą się w grupy –frakcje polityczne zgodnie z przekonaniami politycznymi a nie według narodowości. 

 

Większość szczegółowej pracy Parlamentu odbywa się w ramach 20 wyspecjalizowanych komisji parlamentarnych, w których posłowie opracowują projekty legislacyjne i sprawozdania z własnej inicjatywy, wprowadzają poprawki i głosują nad nimi, ponadto analizują propozycje Komisji (KE) i Rady, w razie potrzeby sporządzają sprawozdania , które są poddawane pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym.  Debaty i głosowania Parlamentu odbywają się podczas comiesięcznych zgromadzeń – posiedzeń lub sesji plenarnych. Z reguły sesje plenarne mają miejsce w Strasburgu, posiedzenia dodatkowe, prace w komisjach i inne prace przygotowawcze zasadniczo odbywają się w Brukseli. 

 

Bieżącymi sprawami administracyjnymi Parlamentu zajmuje się jego Sekretariat Generalny z siedzibą w Luksemburgu i Brukseli. Każde ugrupowanie polityczne ma również własny sekretariat. 

 

Obecnie w Parlamencie Europejskim Polskę reprezentuje 51 posłów, w tym 3 posłów wybranych w okręgu zachodniopomorsko-lubuskim. 

 

Strona internetowa Parlamentu Europejskiego: www.europarl.europa.eu

Rada Europejska jest najwyższą instytucją polityczną UE. Tworzą ją szefowie państw lub rządów wszystkich państw członkowskich UE, prezydenci lub premierzy, oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Posiedzenia Rady Europejskiej to zasadniczo szczyty, na których spotykają się wyżej wspomniani przywódcy UE, aby podejmować decyzje dotyczące ogólnych kierunków polityki i priorytetów UE oraz rozwiązywaniu innych, złożonych kwestii, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu współpracy międzyrządowej. Pomimo, iż Rada Europejska wpływa na określanie kalendarza politycznego UE, nie ma uprawnień do uchwalania aktów prawnych. 

 

Z reguły posiedzenia Rady Europejskiej odbywają się cztery razy w roku w Brukseli. Na jej czele stoi stały przewodniczący, którego zadaniem jest koordynacja i zapewnienie ciągłości prac Rady Europejskiej. Stały przewodniczący jest wybierany (większością kwalifikowaną głosów członków Rady Europejskiej) na okres dwóch i pół roku i może zostać ponownie wybrany na urząd przewodniczącego tylko jeden raz.

• Rada ds. Zagranicznych (FAC)Rada ds. Ogólnych (GAC)
• Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN)
• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)
• Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów (EPSCO)
• Rada ds. Konkurencyjności (COMPET)
• Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii (TTE)
• Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFish)Rada ds. Środowiska (ENVI)
• Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury (EYC)

Instytucja dokonuje wykładni prawa UE, tak aby zapewnione było jego stosowanie w ten sam sposób we wszystkich krajach członkowskich UE. Ponadto, Trybunał rozstrzyga spory prawne między rządami Unii a jej instytucjami oraz rozpatruje sprawy wnoszone przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE. 

 

W jego skład wchodzi po jednym sędzi z każdego państwa UE, oprócz których Trybunał wspomaga dziewięciu „rzeczników generalnych” których zadaniem jest przedstawianie opinii w sprawach wniesionych do Trybunału. Zadanie to wykonują publicznie i bezstronnie. Każdy sędzia i rzecznik generalny jest mianowany na odnawialną sześcioletnią kadencję. Rządy państw UE uzgadniają kandydatury osób, które zamierzają mianować. 

 

Sprawami wniesionymi do Trybunału przez osoby prywatne, przedsiębiorstwa i niektóre organizacje oraz sprawami związanymi z prawem konkurencji zajmuje się Sąd. 

 

Strona internetowa Trybunału Sprawiedliwości UE: www.curia.europa.eu 

Jest instytucją kontrolującą finanse UE a jego rolą jest usprawnianie zarządzania finansami UE i przygotowywanie sprawozdań na temat wykorzystania środków publicznych. Jednym z kluczowych zadań Trybunału jest przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie corocznego sprawozdania za poprzedni rok budżetowy (coroczna procedura udzielania absolutorium). Przed podjęciem decyzji w sprawie zatwierdzenia wykonania budżetu przez Komisję Parlament szczegółowo analizuje sprawozdanie Trybunału.

 

Kontrolerzy Trybunału często przeprowadzają inspekcje w instytucjach UE, państwach członkowskich oraz krajach otrzymujących pomoc od UE jednak instytucja nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa. Jeżeli kontrolerzy wykryją nadużycia lub nieprawidłowości, informują o tym OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych. 

 

Trybunał Obrachunkowy jest całkowicie niezależny od pozostałych instytucji. W jego składwchodzi po jednym członku z każdego państwa UE. Członkowie są mianowani przez Radę na sześcioletnią odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na trzyletnią (również odnawialną) kadencję. 

 

Strona internetowa Trybunału Obrachunkowego: www.eca.europa.eu

Europejski Bank Centralny (EBC) jest instytucją zarządzająca wspólną walutą UE – euro oraz zapewnia ochronę stabilności cen i systemu finansowego w Unii. Ponadto, odpowiada za kształtowanie i wdrażanie polityki gospodarczej i pieniężnej UE. 

 

Bank współpracuje z bankami centralnymi 28 krajów UE. Wszystkie one tworzą Europejski System Banków Centralnych (ESBC). EBC koordynuje również ścisłą współpracę między bankami centralnymi w strefie euro obejmującej 18 krajów UE, które przyjęły euro jako swoją walutę. Współpracę w tej mniejszej grupie banków określa się mianem „Eurosystemu”. 

 

EBC jest instytucją w pełni niezależną. Ani EBC, ani żaden inny narodowy bank centralny Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje ani przyjmować takich instrukcji. Zasady tej muszą przestrzegać również wszystkie instytucje UE oraz rządy państw członkowskich. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem. 

 

Strona internetowa Europejskiego Banku Centralnego: www.ecb.europa.eu

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) podobnie jak Komitet Regionów jest unijnym organem doradczym, wydającym opinie do propozycji legislacyjnych UE oraz opinie z inicjatywy własnej. 353 członków EKES z 28 krajów UE tworzą przedstawiciele grup interesów gospodarczych, społecznych i kulturowych. Członkowie EKES pracują w ramach  trzech grup: Pracodawców, Pracowników i Innych Podmiotów (III. grupę tworzą np. rolnicy, konsumenci, ekolodzy, organizacje rodzinne, organizacje pozarządowe itd.). Tym samym członkowie EKES-u tworzą pomost między UE a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, grupami interesu w państwach członkowskich, one z kolei mogą się formalnie wypowiadać na temat wniosków legislacyjnych UE. 

 

Polskę w EKES reprezentuje 21 przedstawicieli w ramach wyżej opisanych trzech grup. 

 

Strona internetowa Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: www.eesc.europa.eu 

Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) to korpus dyplomatyczny Unii Europejskiej. Jest organem wspierającym wysokiego przedstawiciela UE w prowadzeniu unijnej polityki Zagranicznej i bezpieczeństwa. ESDZ zarządza stosunkami dyplomatycznymi UE z krajami spoza UE oraz ściśle współpracuje z krajowymi służbami dyplomatycznymi państw członkowskich. Ponadto, ESDZ ma swoje delegatury na całym świecie, które prowadzą działalność w imieniu Europy i reprezentują całą UE. 

 

Wysoki przedstawiciel UE, który stoi na czele Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych jest jednocześnie komisarzem europejskim i przewodniczy na poziomie UE spotkaniom Rady do Spraw Zagranicznych, aby polityka zagraniczna UE prowadzona była w bardziej spójny i konsekwentny sposób. 

 

Strona internetowa Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych: www.eeas.europa.eu

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest własnością 28 państw UE. Bank pozyskuje środki finansowe na rynkach kapitałowych i pożycza je, naliczając niskie stopy procentowe, z przeznaczeniem na projekty służące poprawie infrastruktury, dostaw energii lub norm środowiskowych w państwach UE oraz inwestuje w przyszłych państwach członkowskich i w krajach partnerskich. 

 

Bank zamiast wykorzystywać środki z budżetu UE pozyskuje je na rynkach kapitałowych. Pożyczki udzielane są na korzystnych warunkach na projekty zgodne z celami polityki UE. EBI prowadzi działalność nienastawioną na zysk i udziela pożyczek, których oprocentowanie jest zbliżone do kosztów pozyskania pieniędzy. 

 

Strona internetowa Europejskiego Banku Inwestycyjnego: www.eib.europa.eu 

Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) zapewnia kapitał podwyższonego ryzyka małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP), zwłaszcza nowym i ukierunkowanym na nowe technologie. Fundusz nie udziela bezpośrednich pożyczek ani dotacji przedsiębiorstwom, ani też nie inwestuje bezpośrednio w firmy, natomiast udziela gwarancji kredytowych instytucjom finansowym na pożyczki udzielane przez nie MŚP. EFI wykorzystuje środki własne bądź te powierzone mu przez EBI lub Unię Europejską. Działalność funduszu obejmuje państwa członkowskie Unii Europejskiej, Turcję oraz trzy kraje Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu EFTA (Islandię, Liechtenstein i Norwegię). 

 

Strona internetowa Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego: www.eif.org

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi obywateli, przedsiębiorstw i organizacji z UE dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania lub łamana praw człowieka w instytucjach i organach Unii Europejskiej, tj. np. niesprawiedliwość, dyskryminacja, nadużywanie władzy, brak lub odmowa udzielenia informacji, nieuzasadniona opieszałość czy nieprawidłowe procedury. Rzecznik wszczyna dochodzenia na podstawie skarg lub z własnej inicjatywy Osoba niezadowolona z działania instytucji, organu, urzędu lub agencji UE powinna najpierw zwrócić się do nich o naprawienie sytuacji. Jeśli działanie to nie skutkuje, można złożyć skargę do Rzecznika. Do kompetencji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich nie należą rozpatrywanie skarg przeciwko władzom krajowym, regionalnym, lokalnym państw członkowskich, nawet jeśli dotyczą one spraw związanych z UE; skarg dotyczących działań krajowych sądów lub rzeczników praw obywatelskich, skarg przeciwko przedsiębiorstwom czy osobom fizycznym. 

 

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Parlament Europejski. Raz do roku przedstawia Parlamentowi sprawozdanie z działalności, jednakże jest całkowicie niezależny i nie przyjmuje poleceń od żadnego rządu ani żadnej organizacji. 

 

Strona internetowa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich: www.ombudsman.europa.eu

Europejski Inspektor Ochrony Danych  (EIOD) dba, aby instytucje i organy UE szanowały prawo obywateli do prywatności przy przetwarzaniu ich danych osobowych przez co rozumie się takie operacje jak zbieranie informacji, ich zapis i przechowywanie, odszukiwanie, przesyłanie lub udostępnianie innym osobom, jak również zastrzeganie dostępu, usuwanie lub niszczenie danych. 

 

Strona internetowa Europejskiego Inspektora Danych: www.edps.europa.eu