Komisja Europejska zapowiada wsparcie finansowe z UE w wysokości ponad 3,3 mld euro, uruchomione wspólnie z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym na rzecz mieszkańców regionu Bałkanów Zachodnich. Pakiet ten ma na celu zaspokojenie bezpośrednich potrzeb zdrowotnych i humanitarnych wywołanych pandemią COVID-19, a także udzielenie wsparcia w odbudowie społecznej i gospodarczej.
Obok zwiększonego wsparcia Komisja przedstawia, w przeddzień spotkania przywódców UE-Bałkany Zachodnie w dniu 6 maja 2020 r., ogólne ramy określające zarys długoterminowej pomocy, która w szczegółowej formie zostanie zaprezentowana jeszcze w tym roku w formie planu gospodarczego i inwestycyjnego dla regionu.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oznajmiła: Mamy szczególną odpowiedzialność za udzielenie pomocy naszym partnerom w regionie Bałkanów Zachodnich, ponieważ ich przyszłość zdecydowanie zmierza ku Unii Europejskiej. UE uruchamia znaczny pakiet finansowy, potwierdzając silną solidarność. Razem pokonamy obecny kryzys i rozpoczniemy skuteczną odnowę. Będziemy nadal wspierać ten region, również w realizacji wszystkich reform niezbędnych na drodze do UE. Odnowa będzie skuteczna jedynie wtedy, gdy poszczególne państwa będą wywiązywać się ze swoich zobowiązań.
Komisarz do spraw sąsiedztwa i rozszerzenia Olivér Várhelyi powiedział: Unia Europejska podjęła szybkie i szeroko zakrojone działania w celu udzielenia państwom regionu Bałkanów Zachodnich pomocy w walce z pandemią COVID-19, przekazując bezprecedensową pomoc finansową oraz zapewniając dostęp do licznych inicjatyw UE. Kontynuacją naszych działań będzie plan gospodarczy i inwestycyjny dla regionu. Celem jest zaradzenie poważnym skutkom społeczno-gospodarczym kryzysu, zmodernizowanie gospodarek w regionie, wsparcie reform oraz rozpoczęcie eliminowania różnic w rozwoju. Wszystko to przyniesie konkretne korzyści mieszkańcom regionu.
Wsparcie UE dla państw regionu Bałkanów Zachodnich w walce z koronawirusem
Pakiet wsparcia finansowego UE o wartości ponad 3,3 mld euro obejmuje środki przesunięte z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej o wartości 38 mln euro przeznaczone na natychmiastowe wsparcie dla sektora opieki zdrowotnej, przede wszystkim na dostawy o zasadniczym znaczeniu dla ratowania życia, takich jak środki ochrony indywidualnej, maski oraz respiratory; 389 mln euro z przeznaczeniem na potrzeby społeczne oraz odnowę gospodarczą, oraz pakiet reaktywacji gospodarczej regionu o wartości 455 mln euro, realizowany w ścisłej współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi. Pomoc obejmuje także wniosek opiewający na 750 mln euro w formie pomocy makrofinansowej oraz pakiet o wartości 1,7 mld euro wsparcia z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
UE udostępnia także bezpośrednią pomoc dla uchodźców i migrantów znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji, która opiewa na 4,5 mln euro, a ponadto 8 mln euro w formie wsparcia na najpilniejsze potrzeby w obozach uchodźców w regionie.
W wyniku pandemii Bałkany Zachodnie uruchomiły Unijny Mechanizm Ochrony Ludności i już otrzymują pomoc z państw będących członkami mechanizmu i państw w nim uczestniczących. Pomoc ta przyjmuje formę dostaw sprzętu oraz repatriacji obywateli. Co więcej, biorąc pod uwagę ich europejską perspektywę, UE traktuje Bałkany Zachodnie jako uprzywilejowanego partnera, udostępniając państwom tego regionu liczne inicjatywy i instrumenty zarezerwowane dla państw członkowskich UE. Chodzi tu na przykład o wspólne zamawianie sprzętu medycznego, wyłączenie państw regionu z unijnego systemu zezwoleń na wywóz środków ochrony indywidualnej, zapewnienie szybkiego przepływu towarów przez granice lądowe dzięki uprzywilejowanym korytarzom oraz dostarczenie przez UE materiału do badań w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania testów na koronawirusa w państwach regionu Bałkanów Zachodnich. Region ten jest również włączony w prace właściwych organów ochrony zdrowia.
Spojrzenie w przyszłość – gospodarczy i inwestycyjny plan odnowy
Po zakończeniu obecnego kryzysu państwa regionu Bałkanów Zachodnich będą wymagać nieprzerwanego wsparcia, aby pokonać skutki pandemii. Jeszcze w tym roku Komisja przedstawi gospodarczy i inwestycyjny plan dla regionu, aby pobudzić długoterminowe ożywienie, przyspieszyć wzrost gospodarczy i wesprzeć reformy wymagane do poczynienia postępów na drodze do UE.
W planie przewidziany będzie istotny pakiet inwestycyjny dla regionu. Jeżeli chodzi o lata 2021-2027, Komisja zaproponowała łączną pulę środków w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej III w wysokości 14,5 mld euro, z czego ogromna część przeznaczona jest dla Bałkanów Zachodnich. Komisja przewiduje podwojenie dotacji udzielanych za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich oraz zasadnicze zwiększenie gwarancji finansowych w celu wsparcia publicznych i prywatnych inwestycji w regionie, możliwe za sprawą specjalnego instrumentu gwarancyjnego stanowiącego element ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.
Centralną rolę w ponownym uruchamianiu i modernizowaniu gospodarek państw regionu Bałkanów Zachodnich odgrywać będzie transformacja ekologiczna i cyfrowa. Inwestycje w czyste oraz cyfrowe technologie i zdolności produkcyjne, a także wprowadzenie gospodarki o obiegu zamkniętym przyczynią się do tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego. Przewidziane zostanie wsparcie na rzecz poprawy konkurencyjności gospodarek państw regionu Bałkanów Zachodnich, aby lepiej powiązać je ze sobą oraz z UE, a także aby przygotować Bałkany Zachodnie do nadejścia ery cyfrowej. Silny nacisk zostanie położony na połączenia transportowe i energetyczne, które mają decydujące znaczenie dla rozwoju gospodarczego regionu i UE.
Działania w zakresie podstawowych reform
Odnowa po obecnym kryzysie powiedzie się jedynie wtedy, gdy partnerzy będą nadal realizować swoje zobowiązania w zakresie reform i osiągać wymierne rezultaty we wdrażaniu tych reform. Ma to kluczowe znaczenie także dla urzeczywistnienia europejskiej perspektywy tych państw. Obok nieprzerwanej realizacji reform gospodarczych wymagany jest w tym celu większy nacisk na rządy prawa, funkcjonowanie instytucji demokratycznych i administracji publicznej.
Kontekst
Szefowie państw i rządów UE oraz szefowie państw regionu Bałkanów Zachodnich spotkają się 6 maja 2020 r. na szczycie przywódców UE–Bałkany Zachodnie, aby omówić wspólne wyzwania. Szczyt miał się początkowo odbyć w Zagrzebiu, jednak w związku z pandemią COVID-19 zorganizowany zostanie w formie wideokonferencji. Przedstawione dzisiaj wnioski to wkład Komisji w przeddzień tego spotkania.
Globalna reakcja UE na pandemię koronawirusa jest zgodna z podejściem „Drużyna Europy”: połączenie zasobów pochodzących z UE, jej państw członkowskich i instytucji finansowych, a przede wszystkim Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego i Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Wspólnie z naszymi partnerami dopilnujemy, aby znaczące środki unijne, które już przeznaczono dla państw regionu Bałkanów Zachodnich, zostały ukierunkowane w sposób pozwalający na zwalczanie skutków pandemii. Jednocześnie niektóre państwa członkowskie UE zapewniają wsparcie dwustronne, czy to w formie środków finansowych, czy też darowizn lub dostaw.
Więcej informacji:
Link do komunikatu (EN): zobacz
Zestawienie informacji dotyczących reakcji UE na pandemię koronawirusa w regionie Bałkanów Zachodnich (EN): zobacz
Zestawienie informacji na temat stosunków między UE i Bałkanami Zachodnimi (EN): zobacz
Infografiki:
Albania (EN): zobacz
Bośnia i Hercegowina (EN): zobacz
Kosowo (EN): zobacz
Czarnogóra (EN): zobacz
Macedonia Północna (EN): zobacz
Serbia (EN): zobacz
Źródło: Komisja Europejska, www.ec.europa.eu
