Komisja Europejska
Komisja Europejska (KE) jest organem wykonawczym UE. Instytucję charakteryzuje spora niezależność w sprawowaniu swoich funkcji a fakt, iż reprezentuje interesy Unii jako całości, nie zaś interesy poszczególnych krajów, oznacza, że nie może przyjmować poleceń od rządów poszczególnych państw. Komisja jest instytucją upoważnioną do przygotowywania wniosków dotyczących nowych aktów prawnych UE, które kieruje do Rady i Parlamentu w celu rozpatrzenia i przyjęcia.
W skład Komisji wchodzi jeden członek Komisji (komisarz europejski) z każdego kraju UE, w tym przewodniczący Komisji i wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji. Członkowie Komisji są wyznaczani na pięcioletnią kadencję w wyniku ustaleń między państwami członkowskimi. Kandydaci wskazani przez państwa członkowskie muszą zostać zatwierdzeni przez Parlament.
Prace komisarzy europejskich wspomaga służba cywilna. Struktura administracyjna Komisji bazuje na wydziałach zwanych dyrekcjami generalnymi, które odpowiadają za poszczególne obszary polityk unijnych, oraz służbach, które zajmują się kwestiami administracyjnymi i wykonują zadania np. z zakresu opracowywania statystyk czy zwalczania nadużyć finansowych. Ponadto, funkcjonują również agencje wykonawcze, których celem jest wykonywanie określonych dla Komisji zadań.
Główna siedziba Komisji mieści się w Brukseli, a biura w Luksemburgu. Komisja ma także swoje przedstawicielstwa we wszystkich państwach UE a agencje wykonawcze mają siedziby w różnych europejskich miastach.
Strona internetowa Komisji: www.ec.europa.eu
Parlament Europejski
Parlament Europejski (PE) jest jedynym organem UE wybieranym w wyborach bezpośrednich przez jej obywateli. Parlament pełni rolę współustawodawcy w prawie wszystkich dziedzinach prawa UE, ponadto wraz z Radą zatwierdza lub zmienia wnioski Komisji. Nadzoruje także pracę Komisji oraz uchwala budżet Unii Europejskiej.766 posłów do Parlamentu Europejskiego jest wybieranych na pięcioletnią kadencję ze wszystkich 28 państw członkowskich UE. Wybrani posłowie łączą się w grupy –frakcje polityczne zgodnie z przekonaniami politycznymi a nie według narodowości.
Większość szczegółowej pracy Parlamentu odbywa się w ramach 20 wyspecjalizowanych komisji parlamentarnych, w których posłowie opracowują projekty legislacyjne i sprawozdania z własnej inicjatywy, wprowadzają poprawki i głosują nad nimi, ponadto analizują propozycje Komisji (KE) i Rady, w razie potrzeby sporządzają sprawozdania , które są poddawane pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym. Debaty i głosowania Parlamentu odbywają się podczas comiesięcznych zgromadzeń – posiedzeń lub sesji plenarnych. Z reguły sesje plenarne mają miejsce w Strasburgu, posiedzenia dodatkowe, prace w komisjach i inne prace przygotowawcze zasadniczo odbywają się w Brukseli.
Bieżącymi sprawami administracyjnymi Parlamentu zajmuje się jego Sekretariat Generalny z siedzibą w Luksemburgu i Brukseli. Każde ugrupowanie polityczne ma również własny sekretariat.
Obecnie w Parlamencie Europejskim Polskę reprezentuje 51 posłów, w tym 3 posłów wybranych w okręgu zachodniopomorsko-lubuskim.
Strona internetowa Parlamentu Europejskiego: www.europarl.europa.eu
Rada Europejska
Rada Europejska jest najwyższą instytucją polityczną UE. Tworzą ją szefowie państw lub rządów wszystkich państw członkowskich UE, prezydenci lub premierzy, oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Posiedzenia Rady Europejskiej to zasadniczo szczyty, na których spotykają się wyżej wspomniani przywódcy UE, aby podejmować decyzje dotyczące ogólnych kierunków polityki i priorytetów UE oraz rozwiązywaniu innych, złożonych kwestii, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu współpracy międzyrządowej. Pomimo, iż Rada Europejska wpływa na określanie kalendarza politycznego UE, nie ma uprawnień do uchwalania aktów prawnych.
Z reguły posiedzenia Rady Europejskiej odbywają się cztery razy w roku w Brukseli. Na jej czele stoi stały przewodniczący, którego zadaniem jest koordynacja i zapewnienie ciągłości prac Rady Europejskiej. Stały przewodniczący jest wybierany (większością kwalifikowaną głosów członków Rady Europejskiej) na okres dwóch i pół roku i może zostać ponownie wybrany na urząd przewodniczącego tylko jeden raz.
Rada Unii Europejskiej
Głównym zadaniem Rady jest przyjmowanie, wraz z Parlamentem, aktów prawa UE. RadaKoordynuje także ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich UE, podpisuje umowy między UE a innymi krajami, zatwierdza roczny budżet UE, określa kierunki polityki zagranicznej i polityki obrony UE jak również koordynuje współpracę między sądami i organami policji państw członkowskich.
Rada nie ma swojego stałego składu: w posiedzeniach Rady uczestniczy zawsze jeden minister z każdego kraju Unii w zależności od poruszanej na posiedzeniu tematyki. Istnieją następujące konfiguracje Rady:
- Rada ds. Zagranicznych (FAC)Rada ds. Ogólnych (GAC)
- Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN)
- Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)
- Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów (EPSCO)
- Rada ds. Konkurencyjności (COMPET)
- Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii (TTE)
- Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFish)Rada ds. Środowiska (ENVI)
- Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury (EYC)
Rada ministrów spraw zagranicznych ma stałego przewodniczącego – jest nim Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, wszystkim innym posiedzeniom Rady przewodniczy odpowiedni minister kraju, który wówczas sprawuje rotacyjną prezydencję w Unii Europejskiej.
Co do zasady Rada UE podejmuje decyzje kwalifikowaną większością głosów. W przypadku głosowań w delikatnych kwestiach, takich jak bezpieczeństwo i sprawy zewnętrzne oraz podatki, decyzje Rady muszą być podejmowane jednomyślnie. Oznacza to, że każde państwo może zawetować decyzję. Od 2014 roku zostanie wprowadzony system „podwójnej większości” -wówczas wniosek, aby został przyjęty, będzie musiał zdobyć 2 rodzaje większości: większość państw (co najmniej 15) i większość łącznej liczby ludności UE (państwa głosujące „za” muszą stanowić co najmniej 65 proc. ludności UE).
Strona internetowa Rady: www.consilium.europa.eu
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Instytucja dokonuje wykładni prawa UE, tak aby zapewnione było jego stosowanie w ten sam sposób we wszystkich krajach członkowskich UE. Ponadto, Trybunał rozstrzyga spory prawne między rządami Unii a jej instytucjami oraz rozpatruje sprawy wnoszone przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE.
W jego skład wchodzi po jednym sędzi z każdego państwa UE, oprócz których Trybunał wspomaga dziewięciu „rzeczników generalnych” których zadaniem jest przedstawianie opinii w sprawach wniesionych do Trybunału. Zadanie to wykonują publicznie i bezstronnie. Każdy sędzia i rzecznik generalny jest mianowany na odnawialną sześcioletnią kadencję. Rządy państw UE uzgadniają kandydatury osób, które zamierzają mianować.
Sprawami wniesionymi do Trybunału przez osoby prywatne, przedsiębiorstwa i niektóre organizacje oraz sprawami związanymi z prawem konkurencji zajmuje się Sąd.
Strona internetowa Trybunału Sprawiedliwości UE: www.curia.europa.eu
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Jest instytucją kontrolującą finanse UE a jego rolą jest usprawnianie zarządzania finansami UE i przygotowywanie sprawozdań na temat wykorzystania środków publicznych. Jednym z kluczowych zadań Trybunału jest przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie corocznego sprawozdania za poprzedni rok budżetowy (coroczna procedura udzielania absolutorium). Przed podjęciem decyzji w sprawie zatwierdzenia wykonania budżetu przez Komisję Parlament szczegółowo analizuje sprawozdanie Trybunału.
Kontrolerzy Trybunału często przeprowadzają inspekcje w instytucjach UE, państwach członkowskich oraz krajach otrzymujących pomoc od UE jednak instytucja nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa. Jeżeli kontrolerzy wykryją nadużycia lub nieprawidłowości, informują o tym OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.
Trybunał Obrachunkowy jest całkowicie niezależny od pozostałych instytucji. W jego składwchodzi po jednym członku z każdego państwa UE. Członkowie są mianowani przez Radę na sześcioletnią odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na trzyletnią (również odnawialną) kadencję.
Strona internetowa Trybunału Obrachunkowego: www.eca.europa.eu
Europejski Bank Centralny
Europejski Bank Centralny (EBC) jest instytucją zarządzająca wspólną walutą UE – euro oraz zapewnia ochronę stabilności cen i systemu finansowego w Unii. Ponadto, odpowiada za kształtowanie i wdrażanie polityki gospodarczej i pieniężnej UE.
Bank współpracuje z bankami centralnymi 28 krajów UE. Wszystkie one tworzą Europejski System Banków Centralnych (ESBC). EBC koordynuje również ścisłą współpracę między bankami centralnymi w strefie euro obejmującej 18 krajów UE, które przyjęły euro jako swoją walutę. Współpracę w tej mniejszej grupie banków określa się mianem „Eurosystemu”.
EBC jest instytucją w pełni niezależną. Ani EBC, ani żaden inny narodowy bank centralny Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje ani przyjmować takich instrukcji. Zasady tej muszą przestrzegać również wszystkie instytucje UE oraz rządy państw członkowskich. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.
Strona internetowa Europejskiego Banku Centralnego: www.ecb.europa.eu
