Strona startowa
Zmiany demograficzne w UE
- 25-10-2023
Zmiana demograficzna w Unii Europejskiej staje się coraz bardziej pilna, wymagając działań na poziomie europejskim w celu zapobieżenia negatywnym skutkom dla wzrostu gospodarczego i konkurencyjności. Komisja Europejska przedstawiła komunikat, w którym prezentuje zestaw narzędzi polityki, dostępnych dla państw członkowskich, umożliwiających zarządzanie zmianami demograficznymi oraz łagodzenie ich wpływu na społeczeństwo i gospodarkę, włączając globalną konkurencyjność Unii Europejskiej. W tym komunikacie opisano różnorodne narzędzia, takie jak regulacje, polityki ramowe i wsparcie finansowe, które państwa członkowskie mogą wykorzystać w tym celu. Te narzędzia można skutecznie łączyć z krajowymi i regionalnymi strategiami politycznymi, wzmocniając tym samym zdolność do korzystania z możliwości i łagodzenia trudności związanych ze zmianą demograficzną.
Zestaw narzędzi demograficznych opiera się na doświadczeniach z całej UE i opiera się na czterech głównych filarach:
-
Wspieranie rodziców poprzez lepsze pogodzenie aspiracji rodzinnych i zawodowych, szczególnie poprzez zapewnienie dostępu do wysokiej jakości opieki nad dziećmi oraz odpowiedniej równowagi między życiem zawodowym a życiem prywatnym.
-
Wspieranie i wzmacnianie pozycji młodszych pokoleń w zakresie rozwoju osobistego i zdobywania umiejętności, ułatwianie dostępu do rynku pracy i dostępnych cenowo mieszkań.
-
Wzmacnianie pozycji starszych pokoleń i dbanie o ich dobrobyt poprzez reformy związane z polityką rynku pracy i miejscami pracy.
-
W razie potrzeby, rozwiązanie problemu braku pracowników poprzez zarządzaną legalną migrację, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnej komplementarności z pozyskiwaniem talentów wewnętrznych w UE.
Podczas opracowywania zestawu narzędzi demograficznych uwzględniono konieczność uwzględnienia wymiaru terytorialnego w kontekście zmian demograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem regionów, które doświadczają depopulacji i znacznej mobilności młodych pracowników, nazywanej "drenażem mózgów".
Zestaw narzędzi demograficznych ma na celu pomóc w stymulowaniu, dostosowywaniu i lepszej koordynacji polityki na poziomie UE i krajowym. Komisja wzywa państwa członkowskie do opracowywania i wdrażania zintegrowanych strategii politycznych mających na celu przeciwdziałanie zmianie demograficznej oraz do uwzględniania kwestii demograficznych we wszystkich obszarach polityki.
Polityka państw członkowskich powinna być dostosowana do lokalnych realiów, ponieważ wyzwania demograficzne różnią się w zależności od państwa i regionu. Wszystkie działania powinny kierować się zasadami równości płci, eliminacji dyskryminacji i zapewnienia sprawiedliwości międzypokoleniowej. Wykorzystanie technologii cyfrowych może zwiększyć konkurencyjność Europy i pomóc w zrekompensowaniu skutków zmian demograficznych. Decydenci powinni promować aktywne zaangażowanie obywateli oraz współpracować z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi.
Dodatkowo, obok instrumentów regulacyjnych i ram polityki na poziomie UE, dostępne są również różne instrumenty finansowe wspierające państwa członkowskie, takie jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+).
Aby usprawnić dostęp do dostępnych narzędzi zarządzania zmianą demograficzną, Komisja:
- Będzie rozwijać dane i bazę dowodową, w tym dalszy rozwój Atlasu Demograficznego, poprawiać statystyki demograficzne oraz wspierać analizy i badania w państwach członkowskich.
- Będzie wspierać opracowywanie i doskonalenie polityk demograficznych na wszystkich szczeblach, w tym za pomocą Instrumentu Wsparcia Technicznego oraz uwzględniania kwestii demograficznych w propozycjach politycznych na poziomie UE.
- Zapewni, że żaden region UE nie zostanie w tyle, m.in. poprzez organizację platformy wykorzystania potencjału talentów oraz dalsze zaproszenia do składania wniosków w ramach mechanizmu wspierania talentów.
Wniosek z badania Eurobarometr sugeruje, że siedem na dziesięć Europejczyków zgadza się, że tendencje demograficzne stanowią ryzyko dla długoterminowego dobrobytu gospodarczego i konkurencyjności UE. Najpilniejszymi wyzwaniami demograficznymi są starzenie się społeczeństwa oraz malejąca liczba ludności w wieku produkcyjnym i niedobór pracowników. W nadchodzących latach, jeśli nie zostaną podjęte wspólne i zdecydowane działania, ludność UE może nadal zmniejszać się i starzeć, co wpłynie negatywnie na gospodarkę, społeczeństwo i długoterminową konkurencyjność UE. Zagrożenie to może prowadzić do niedoboru pracowników, presji na budżety publiczne oraz wpłynąć na inwestycje i wydajność.
Obecnie niektóre państwa członkowskie i regiony są bardziej narażone na skutki zmiany demograficznej, co wpływa na spójność społeczną, terytorialną i międzypokoleniową, co może pogłębić istniejące różnice społeczno-ekonomiczne. Europa przechodzi poważną transformację demograficzną, co wymaga holistycznego podejścia i zintegrowanych rozwiązań. Rada Europejska w czerwcu 2023 roku wezwała Komisję do opracowania zestawu narzędzi, które pomogą państwom członkowskim stawić czoła wyzwaniom demograficznym i ich wpływowi na przewagę konkurencyjną Europy. Komisja już teraz udziela wsparcia państwom członkowskim w zarządzaniu zmianą demograficzną za pomocą różnych instrumentów prawnych, politycznych i finansowych, a opublikowany komunikat zawiera kluczowe reformy i inwestycje, niezbędne do utrzymania konkurencyjności UE.
Źródło: Komisja Europejska.