Strona startowa

Komisja zrobiła kolejny ważny krok na drodze do ochrony środowiska, przyjmując na podstawie unijnych przepisów w dziedzinie chemikaliów (REACH) środki ograniczające stosowanie mikrodrobin plastiku celowo dodawanych do produktów. Nowe przepisy zapobiegną uwolnieniu do środowiska około pół miliona ton mikrodrobin plastiku. Pozwolą zapobiec sprzedaży mikrodrobin plastiku jako takich oraz produktów, do których celowo się je dodaje i z których są one uwalniane do środowiska w trakcie użytkowania. W należycie uzasadnionych przypadkach zastosowanie mają odstępstwa i okresy przejściowe, aby umożliwić zainteresowanym stronom dostosowanie się do nowych przepisów.

Przyjęte ograniczenie zakłada szeroką definicję mikrodrobin plastiku – obejmuje ona wszystkie cząstki polimerów syntetycznych o długości poniżej 5 mm, które są organiczne, nierozpuszczalne i odporne na degradację. Celem jest ograniczenie emisji celowo stosowanych mikrodrobin plastiku pochodzących z możliwie jak największej liczby produktów. Oto kilka przykładów powszechnie stosowanych produktów, które są objęte zakresem ograniczenia:

    granulat wypełniający stosowany na sztucznych nawierzchniach sportowych – największe źródło celowo stosowanych mikrodrobin plastiku w środowisku;

    kosmetyki, w których mikrodrobiny plastiku wykorzystuje się do wielu różnych celów, takich jak złuszczanie naskórka (mikrogranulki złuszczające) czy uzyskiwanie konkretnej tekstury, zapachu lub barwy;

    detergenty, zmiękczacze tkanin, brokat, nawozy, środki ochrony roślin, zabawki, leki i wyroby medyczne.

Produkty używane w zakładach przemysłowych lub nieuwalniające mikrodrobin plastiku podczas użytkowania są objęte odstępstwem od zakazu sprzedaży, ale ich producenci będą musieli przedstawić instrukcje dotyczące sposobu użytkowania i utylizacji produktu, aby zapobiec emisjom mikrodrobin plastiku.

Pierwsze środki, na przykład zakaz stosowania luźnego brokatu i mikrogranulek złuszczających, zaczną obowiązywać po wejściu w życie ograniczenia, tj. za 20 dni. W innych przypadkach zakaz sprzedaży zacznie obowiązywać po dłuższym okresie, aby dać zainteresowanym stronom czas na opracowanie i wdrożenie rozwiązań alternatywnych.

Zgodnie z deklaracjami zawartymi w Europejskim Zielonym Ładzie i nowym planie działania UE dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym Komisja angażuje się w zwalczanie zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku. W planie działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń Komisja wyznaczyła cel w postaci redukcji zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku o 30 proc. do 2030 r.

Dążąc do tego celu, Komisja pracuje nad ograniczeniem zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku z różnych źródeł: odpady i śmieci z tworzyw sztucznych, przypadkowe i niezamierzone uwalnianie do środowiska (np. straty granulatu z tworzyw sztucznych, degradacja opon lub uwalnianie z odzieży), a także celowe wykorzystanie w produktach.

Aby rozwiązać problem zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku, a jednocześnie zapobiec ryzyku rozdrobnienia na jednolitym rynku, Komisja zwróciła się do Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) o ocenę ryzyka związanego z celowo dodawanymi do produktów mikrodrobinami plastiku oraz o odpowiedź na pytanie, czy potrzebne są dalsze działania regulacyjne na szczeblu UE. ECHA stwierdziła, że mikrodrobiny plastiku celowo dodawane do niektórych produktów są uwalniane do środowiska w sposób niekontrolowany i zaleciła ich ograniczenie.

Na podstawie dowodów naukowych przedstawionych przez ECHA Komisja opracowała wniosek o wprowadzenie ograniczeń na mocy rozporządzenia REACH, który został przegłosowany przez państwa UE, a przed przyjęciem przeszedł pomyślnie kontrolę Parlamentu Europejskiego i Rady.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja Europejska zainwestuje 90 mln euro w 17 nowych projektów badawczych realizujących misję UE: „pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie”. Celem projektów będzie odbudowa i ochrona zdrowia gleby na potrzeby zrównoważonej produkcji zdrowej żywności, ochrony różnorodności biologicznej, budowania odporności na zmianę klimatu oraz realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu.

W projektach bierze udział 314 uczestników z 32 krajów. Oprócz państw członkowskich UE udział biorą państwa stowarzyszone w ramach programu „Horyzont Europa” (Izrael, Kosowo, Norwegia, Serbia i Turcja), jak również państwa niestowarzyszone (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Kanada i Szwajcaria). W projektach uczestniczą uniwersytety, instytucje badawcze, MŚP, przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe i władze lokalne.

Projekty przyniosą do 2030 r. różnorodne korzyści, jeśli chodzi o odbudowę i ochronę zdrowia gleb, np.:

    stworzenie bazy wiedzy i danych na potrzeby konsolidacji wiedzy z zakresu badań naukowych i innowacji w dziedzinie gleby i jej zdrowia;

    ograniczenie ilości odpadów z przetwórstwa spożywczego i waloryzacja odpadów na potrzeby produkcji i testowania organicznych polepszaczy gleby i produktów nawozowych;

    opracowanie wskaźników do pomiaru różnorodności biologicznej gleby i usług ekosystemowych (np. ekosystemów rolniczych i ekosystemów leśnych);

    zapewnienie narzędzi i metod do identyfikacji źródeł zanieczyszczenia gleby oraz poprawa w zakresie opłacalnego i zrównoważonego gospodarowania gruntami na obszarach miejskich i wiejskich;

    promowanie wdrażania rolnictwa węglowego, standaryzacja metodyki i mechanizmów certyfikacji w odniesieniu do rozliczania emisji dwutlenku węgla w glebie;

    opracowanie ram monitorowania, sprawozdawczości i weryfikacji działań zarządców gruntów na rzecz sekwestracji dwutlenku węgla i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych;

    współtworzenie materiałów, wytycznych, standardów programu nauczania oraz szkoleń w zakresie edukacji o glebie;

    stworzenie struktury kompleksowej obsługi, która ma wspierać, rozszerzać i promować przyszłą sieć 100 żywych laboratoriów i sztandarowych projektów w ramach paktu na rzecz zdrowych gleb, która rozpocznie działalność w przyszłym roku;

    ograniczenie spalania i składowania odpadów oraz zwiększenie odzysku składników odżywczych z bioodpadów.

17 nowych projektów zostało wybranych przez niezależnych ekspertów po ogłoszeniu w 2022 r. zaproszenia do składania wniosków, w którym otrzymano 71 kwalifikujących się wniosków. Większość projektów już się rozpoczęła. Projektami zarządzać będzie Europejska Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych (REA). Więcej informacji na temat projektów, ich budżetu i beneficjentów, można znaleźć w zestawieniu projektów.

Misje UE utworzone w ramach programu „Horyzont Europa” na lata 2021–2027 są nowym sposobem na znalezienie konkretnych rozwiązań niektórych dużych wyzwań społecznych. We wrześniu 2021 r. utworzono misję UE „Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie”. Ma ona odegrać przewodnią rolę w transformacji służącej odbudowie i ochronie gleb do 2030 r. Założenia tej misji to stworzenie wydajnej sieci 100 żywych laboratoriów i sztandarowych projektów, sfinansowanie ambitnego programu badań naukowych i innowacji z silnym komponentem nauk społecznych, opracowanie zharmonizowanych ram monitorowania gleby w Europie oraz podnoszenie świadomości obywateli na temat znaczenia gleby.

Misja na rzecz gleby to część skutecznych ram służących realizacji ambicji Zielonego Ładu. Inne inicjatywy to strategia UE na rzecz ochrony gleb, wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie monitorowania gleby i jej odporności (Prawo o monitorowaniu gleb), Obserwatorium UE ds. Gleb (EUSO), wspólna polityka rolna (WPR) i inne środki polityczne. Działania te odgrywają kluczową rolę w ochronie różnorodności biologicznej, zapewnianiu zdrowej żywności i wody oraz zwiększaniu odporności na klęski żywiołowe, takie jak pożary lasów i powodzie.

Organizacje i osoby prywatne mogą podpisać manifest misji „gleba” (Mission Soil Manifesto), aby wyrazić poparcie dla misji i jej celów, oraz dołączyć do wspólnoty praktyków, która opowiada się za zdrowiem gleb i dba o przyszłość gleb w Europie i na świecie.

Istnieją cztery inne misje UE dotyczące globalnych wyzwań w obszarze neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast, dostosowania się do zmiany klimatu, odbudowy naszych oceanów i wód oraz w dziedzinie raka. Misje wspierają realizację priorytetów Komisji, takich jak Europejski Zielony Ład, Europa na miarę ery cyfrowej, europejski plan walki z rakiem i nowy europejski Bauhaus.

Źródło: Komisja Europejska.

Wchodzi w życie europejski akt w sprawie czipów. Wraz z nim wdrożony zostaje kompleksowy zestaw środków mających zapewnić Unii bezpieczeństwo dostaw, odporność i wiodącą pozycję technologiczną w zakresie technologii i zastosowań półprzewodników.

Półprzewodniki są ważnymi komponentami produktów cyfrowych i produktów rozbudowanych o funkcje cyfrowe. Od smartfonów i samochodów po kluczowe rozwiązania i elementy infrastruktury wykorzystywane w opiece zdrowotnej, w sektorze energii, obronności, komunikacji i automatyzacji przemysłowej – półprzewodniki mają decydujące znaczenie dla nowoczesnej gospodarki cyfrowej. Półprzewodniki są również jednym z kluczowych czynników decydujących o silnej pozycji geostrategicznej i znajdują się w centrum globalnego wyścigu technologicznego.

Europejski akt w sprawie czipów wzmocni w szczególności działalność produkcyjną w Unii, pobudzi europejski ekosystem projektowania oraz wesprze ekspansję i innowacje w całym łańcuchu wartości. Akt ten umożliwi Unii Europejskiej osiągnięcie celu, jakim jest podwojenie obecnego udziału w światowym rynku do 20 proc. w perspektywie 2030 r.

Europejski akt w sprawie czipów składa się z trzech głównych filarów.

Pierwszy filar – inicjatywa „Czipy dla Europy” – wzmacnia wiodącą pozycję Europy w dziedzinie technologii, ułatwiając transfer wiedzy z laboratoriów do fabryk, wypełniając lukę między badaniami naukowymi i innowacjami a działalnością przemysłową oraz promując uprzemysłowienie innowacyjnych technologii przez europejskie przedsiębiorstwa. Inicjatywa „Czipy dla Europy” będzie realizowana głównie dzięki Wspólnemu Przedsięwzięciu na rzecz Czipów.

Inicjatywa będzie wspierana kwotą 3,3 mld euro z funduszy UE, którą najprawdopodobniej uzupełni taka sama kwota pochodząca od państw członkowskich. Inwestycja ta będzie wspierać w szczególności takie działania jak utworzenie zaawansowanych linii pilotażowych w celu przyspieszenia innowacji i rozwoju technologii, opracowanie opartej na chmurze platformy projektowej, ustanowienie centrów kompetencji, stworzenie czipów kwantowych, a także utworzenie Funduszu na rzecz Czipów w celu ułatwienia dostępu do finansowania dłużnego i kapitałowego.

Drugi filar europejskiego aktu w sprawie czipów zawiera zachęty do publicznych i prywatnych inwestycji w zakłady produkcyjne dla producentów czipów i ich dostawców.

Drugi filar tworzy ramy gwarantujące bezpieczeństwo dostaw poprzez przyciąganie inwestycji i zwiększanie zdolności w zakresie produkcji półprzewodników. W tym celu w filarze określono ramy regulujące zintegrowane zakłady produkcyjne i otwarte unijne fabryki, które są pierwszymi w swoim rodzaju zakładami w Unii i przyczyniają się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw i odpornego ekosystemu w interesie Unii. Komisja już na etapie wniosku dotyczącego aktu w sprawie czipów wskazała, że zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej pomoc państwa może zostać przyznana zakładom pierwszym w swoim rodzaju.

Na podstawie unijnego aktu w sprawie czipów, w ramach jego trzeciego filaru, ustanowiono również mechanizm koordynacji między państwami członkowskimi a Komisją w celu zacieśnienia współpracy z państwami członkowskimi i między nimi, monitorowania dostaw półprzewodników, szacowania popytu, przewidywania niedoborów oraz, w razie potrzeby, uruchomienia etapu kryzysowego. 18 kwietnia 2023 r., jako pierwszy krok, ustanowiono system ostrzegania dotyczący półprzewodników. Umożliwia on wszystkim zainteresowanym stronom zgłaszanie zakłóceń w łańcuchu dostaw półprzewodników.

Jednocześnie wchodzi w życie również rozporządzenie dotyczące Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czipów, które umożliwia rozpoczęcie realizacji głównej części inicjatywy „Czipy dla Europy”. Ponadto swoją działalność rozpocznie również Fundusz na rzecz Czipów. Wraz z wejściem w życie aktu w sprawie czipów formalnie prace rozpocznie również nowo utworzona Europejska Rada ds. Półprzewodników, która będzie kluczową platformą koordynacji między Komisją, państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami.

W ramach drugiego filaru przedstawiciele przemysłu będą mogli ubiegać się o przyznanie zaplanowanym pierwszym w swoim rodzaju zakładom statusu „zintegrowanego zakładu produkcyjnego” lub „otwartej unijnej fabryki”. Status ten pozwoli na ustanowienie i funkcjonowanie tych obiektów w Unii, umożliwiając tym samym uproszczone procedury rozpatrywania wniosków administracyjnych i wydawania pozwoleń. Status ten będzie również wymagał od zakładów spełnienia wymogów gwarantujących ich wkład w realizację celów UE oraz wiarygodność zakładów jako dostawców czipów w czasie kryzysu.

Wspólna europejska strategia dla sektora półprzewodników została po raz pierwszy przedstawiona przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen w orędziu o stanie Unii z 2021 r. W lutym 2022 r., wraz z europejskim aktem w sprawie czipów, Komisja opublikowała ankietę skierowaną do zainteresowanych stron, aby zebrać szczegółowe informacje na temat popytu na czipy i podłoża krzemowe, tak aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób niedobór czipów wpływa na europejski przemysł. W lutym 2022 r. Komisja zaproponowała europejski akt w sprawie czipów. W kwietniu 2023 r. osiągnięto porozumienie polityczne między Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi w kwestii europejskiego aktu w sprawie czipów. Przyjęte środki pomogą Europie osiągnąć cele na cyfrową dekadę 2030, dzięki czemu Europa stanie się bardziej ekologiczna i będzie w większym stopniu wspierać włączenie społeczne i cyfrowe.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja przeprowadziła drugi dialog cyfrowy wysokiego szczebla z Chinami. Dialog ten, któremu współprzewodniczyli Věra Jourová, wiceprzewodnicząca do spraw wartości i przejrzystości, oraz Zhang Guoqing, wicepremier Chin, dotyczył kluczowych kwestii, takich jak regulacje dotyczące platform i danych, sztuczna inteligencja, badania naukowe i innowacje, transgraniczny przepływ danych przemysłowych, czy też bezpieczeństwo produktów sprzedawanych przez internet, a jego gospodarzem był Pekin. W rozmowach brał również udział Didier Reynders, komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości i praw konsumentów, za pośrednictwem wideo.

Obie strony przeprowadziły dogłębną dyskusję na temat kluczowych obszarów polityki cyfrowej i technologii cyfrowych. Komisja przedstawiła aktualne informacje na temat zmian regulacyjnych w UE, w tym na temat aktu o usługach cyfrowych i aktu o rynkach cyfrowych.

Obie strony zaprezentowały również swoje poglądy na temat sztucznej inteligencji. Komisja omówiła rozwój sytuacji w zakresie aktu w sprawie sztucznej inteligencji oraz podkreśliła, w świetle ostatnich sprawozdań ONZ, znaczenie etycznego wykorzystania tej technologii przy pełnym poszanowaniu powszechnych praw człowieka.

Komisja ponownie wyraziła poparcie dla globalnych i interoperacyjnych norm w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) i zaapelowała do władz chińskich o zapewnienie sprawiedliwego i opartego na wzajemności otoczenia biznesowego w dziedzinie cyfrowej.

Wyraziła również zaniepokojenie trudnościami, z jakimi borykają się w Chinach, w wyniku najnowszych przepisów, przedsiębiorstwa z UE przy korzystaniu z ich danych przemysłowych. Dyskusje na ten temat będą kontynuowane w ramach dialogu gospodarczego wysokiego szczebla w celu znalezienia konkretnych rozwiązań.

Komisja wyjaśniła swoje podejście ograniczania ryzyka („de-risking”) w ramach europejskiej strategii bezpieczeństwa gospodarczego, które polega na zmniejszaniu ryzyka dla łańcuchów dostaw, infrastruktury krytycznej i bezpieczeństwa technologicznego.

Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo produktów, Komisja i Chiny z zadowoleniem przyjęły podpisanie planu działania dotyczącego bezpieczeństwa produktów sprzedawanych przez internet.

Celem tego planu działania jest dalsze zacieśnianie dialogu i współpracy między Komisją Europejską a Głównym Urzędem Celnym Chin (GACC). Obie strony zgodziły się na szybką wymianę informacji na temat niebezpiecznych produktów sprzedawanych przez internet, organizowanie regularnych warsztatów w celu wymiany informacji i wiedzy na temat przepisów ustawowych, wykonawczych i najlepszych praktyk oraz organizowanie specjalnych działań uświadamiających i szkoleniowych na temat unijnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów dla przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż przez internet.

Chiny przedstawiły aktualne informacje na temat swojej polityki i praktyk w dziedzinie cyfrowej. Obie strony zgodziły się kontynuować rozmowy na szczeblu technicznym poprzez wznowienie dialogu między Chinami a UE w dziedzinie ICT.

Pierwszy dialog cyfrowy wysokiego szczebla między UE a Chinami odbył się we wrześniu 2020 r. i było to ostatnie spotkanie aż do teraz. Wznowienie tego dialogu przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała podczas wizyty w Pekinie 6 kwietnia 2023 r.

Od 2009 r. Komisja prowadzi dialog z Chinami w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) na szczeblu technicznym, obejmujący ICT i politykę cyfrową oraz kwestie regulacyjne. Jednak ostatnie spotkanie w ramach tego dialogu również odbyło się w 2020 r. Ponadto współpraca z Chinami w dziedzinie nauki, technologii i innowacji odbywa się w ramach wspólnego planu działania dotyczącego przyszłości współpracy UE–Chiny w dziedzinie nauki, technologii i innowacji, na temat którego trwają rozmowy.

UE aktywnie angażuje się w zarządzanie sztuczną inteligencją, w szczególności poprzez wniosek ustawodawczy dotyczący aktu w sprawie sztucznej inteligencji oraz na arenie międzynarodowej w ramach procesu z Hiroszimy G7. Wniesie również wkład w dyskusje na temat globalnego zarządzania zainicjowane przez Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Źródło: Komisja Europejska.

Opublikowane dziś badanie Eurobarometr Flash pokazuje ogromne poparcie Europejczyków dla środków wprowadzonych w ubiegłym roku w celu ochrony konsumentów i przedsiębiorstw przed zmiennością cen energii, a także dla działań na rzecz bezpieczeństwa energetycznego i zielonej transformacji. Badanie to potwierdza ponadto szeroki konsensus wśród obywateli UE w odniesieniu do pobudzenia przemysłu czystych technologii w celu zwiększenia konkurencyjności, a także działań UE podjętych w odpowiedzi na inwazję Rosji na Ukrainę.

86 proc. respondentów uważa, że ważne było podjęcie inicjatyw na szczeblu europejskim ograniczających bezpośredni wpływ rosnących cen energii na konsumentów i przedsiębiorstwa w ciągu ostatniego roku. Ponad ośmiu na dziesięciu respondentów opowiada się za promowaniem zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych (86 proc.), ułatwieniem wspólnego zakupu gazu przez państwa członkowskie UE w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw (82 proc.), budowaniem partnerstw z innymi globalnymi podmiotami, takimi jak Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Japonia i Australia (81 proc.), zmniejszeniem nadmiernych zależności handlowych od krajów takich jak Rosja czy Chiny (80 proc.) oraz zwiększeniem konkurencyjności europejskiego przemysłu czystych technologii (80 proc.). Środki UE mające na celu przyspieszenie transformacji cyfrowej przy jednoczesnej ochronie konsumentów (77 proc.) oraz zwiększenie odporności gospodarki UE są postrzegane jako ważne przez odpowiednio 77 proc. i 76 proc. respondentów.

Jeśli chodzi o przyszłe działania, 86 proc. respondentów uważa, że magazyny gazu w UE powinny być napełnione, aby uniknąć ryzyka niedoboru, 85 proc. uważa, że UE powinna zwiększyć produkcję czystych technologii w państwach członkowskich, a 79 proc., że środki UE powinny mieć na celu zmniejszenie zużycia energii. 75 proc. respondentów uważa, że UE powinna finansować wspólne projekty obronne w celu rozwoju strategicznych zdolności i technologii obronnych.

Ponadto zdecydowana większość Europejczyków jest zdania, że wojna w Ukrainie pokazuje, że UE musi zapewnić sobie bezpieczeństwo energetyczne i gospodarcze (85 proc.), a także zacieśnić współpracę wojskową między państwami członkowskimi (75 proc.), a jednocześnie nadal okazywać solidarność z Ukrainą (71 proc.).

Europejczycy nadal opowiadają się za wspieraniem Ukrainy i Ukraińców. 86 proc. Europejczyków popiera dalsze udzielanie przez UE pomocy humanitarnej osobom dotkniętym wojną, 77 proc. zgadza się na przyjęcie w UE osób uciekających przed wojną, a 71 proc. opowiada się za ponownym nałożeniem sankcji gospodarczych na Rosję. Prawie dwie trzecie Europejczyków, odpowiednio 67 proc. i 65 proc., uważa, że UE powinna wspierać dążenie Ukrainy do integracji europejskiej i jej integracji z jednolitym rynkiem. 65 proc. respondentów opowiada się ponadto za wsparciem finansowym i gospodarczym Ukrainy, a 57 proc. uważa, że UE powinna wspierać zakup i dostawę sprzętu wojskowego oraz szkolenia na rzecz Ukrainy.

Obywatelom zadano również pytanie na temat szeregu wartości, dotyczące tego, czy najlepiej wartości te ucieleśniają UE, inne kraje świata, czy też UE i inne kraje świata w równym stopniu. Około połowa respondentów uważa, że UE najlepiej ucieleśnia „poszanowanie podstawowych praw i wartości” (53 proc.), „równość społeczną i dobrobyt” (50 proc.), „tolerancję i otwartość na innych” (49 proc.) oraz „pokój” (48 proc.), a następnie „solidarność z krajami UE i spoza niej” (46 proc.) oraz „poszanowanie przyrody i ochrona klimatu i środowiska” (45 proc.). W przypadku każdej z tych wartości około jeden na sześciu respondentów uważa, że inne kraje urzeczywistniają je najlepiej, a około jedna czwarta twierdzi, że są one ucieleśniane zarówno przez UE, jak i przez inne kraje.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja przedstawia wczoraj wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie planu dotyczącego infrastruktury krytycznej, który wzmocni koordynację reakcji UE w przypadku prób zakłócenia naszej infrastruktury krytycznej. 

Kontekst geopolityczny, w którym działa nasza infrastruktura krytyczna, jest szczególnie niestabilny – nie tylko ze względu na rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie, coraz częstsze ataki hybrydowe oraz sabotaż gazociągów Nord Stream. Obywatele, przedsiębiorstwa i organy publiczne w UE polegają na infrastrukturze krytycznej i na usługach kluczowych świadczonych przez podmioty będące operatorami takiej infrastruktury. Usługi te mają decydujące znaczenie dla utrzymania niezbędnych funkcji społecznych i muszą być świadczone na rynku wewnętrznym w sposób niezakłócony.

UE podjęła już szereg środków w celu poprawy ochrony infrastruktury krytycznej, aby unikać zakłóceń w świadczeniu usług kluczowych i łagodzić ich skutki. Zaraz po sabotażu gazociągów Nord Stream Komisja zaproponowała zalecenie Rady w sprawie przyspieszenia prac nad ochroną infrastruktury krytycznej. Zaproponowano poprawę koordynacji reagowania na incydenty i kryzysy w ramach planu dotyczącego infrastruktury krytycznej. Ponadto grupa zadaniowa UE-NATO ds. odporności infrastruktury krytycznej, która powstała w marcu 2023 r., przedstawiła 29 czerwca ostateczne sprawozdanie z oceny, w którym przedstawiono bieżące wyzwania w zakresie bezpieczeństwa i ukierunkowane zalecenia dotyczące wzmocnienia odporności infrastruktury krytycznej.  Dzisiejszy wniosek to kolejny etap tych działań, który polega na uzupełnieniu instrumentów kryzysowych na szczeblu UE.  Uzupełniany jest również obowiązujący plan w dziedzinie cyberbezpieczeństwa oraz protokół UE do celów przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym. 

Aby zapewnić ukierunkowane, proporcjonalne i skuteczne podejście, plan wskazuje działania, które państwa członkowskie mogą zastosować w przypadku poważnych incydentów związanych z infrastrukturą krytyczną.

Plan służy osiągnięciu następujących trzech głównych celów w reakcji na znaczący incydent związany z infrastrukturą krytyczną:

    Poprawa wspólnej orientacji sytuacyjnej przez lepsze zrozumienie znaczącego incydentu związanego z infrastrukturą krytyczną w państwach członkowskich, jego przyczyn i potencjalnych konsekwencji dla wszystkich zainteresowanych stron na poziomach operacyjnym i strategicznym/politycznym.

    Zapewnienie skoordynowanej komunikacji publicznej w celu zminimalizowania rozbieżności w komunikatach podawanych do wiadomości publicznej po wystąpieniu znaczącego incydentu związanego z infrastrukturą krytyczną. Jasna komunikacja publiczna jest również ważnym narzędziem walki z dezinformacją.

    Skuteczna reakcja dzięki poprawie reagowania państw członkowskich i współpracy państw członkowskich między sobą oraz z odpowiednimi instytucjami, organami, urzędami i agencjami Unii złagodzi skutki znaczącego incydentu związanego z infrastrukturą krytyczną i umożliwi szybkie przywrócenie usług kluczowych.

Plan można zastosować, jeżeli:

(i) incydent ma znaczący skutek zakłócający w przypadku usług na rzecz co najmniej sześciu państw członkowskich lub w co najmniej sześciu państwach członkowskich,

(ii) incydent ma znaczący skutek zakłócający w co najmniej dwóch państwach członkowskich i wymagana jest terminowa koordynacja polityki w zakresie reagowania na szczeblu Unii ze względu na szeroki i znaczący wpływ incydentu o znaczeniu technicznym lub politycznym.

W planie wskazano szereg działań, które mogą zostać podjęte na szczeblu UE w ramach reagowania na znaczący incydent związany z infrastrukturą krytyczną. Są to np. wsparcie dla dotkniętych incydentem państw członkowskich przez wymianę informacji, organizacja spotkań ekspertów, przygotowanie sprawozdań z orientacji sytuacyjnej, koordynacja komunikacji publicznej i reagowania. Skoordynowana reakcja może również obejmować wsparcie techniczne ze strony innych państw członkowskich lub odpowiednich instytucji, organów i agencji UE, na wniosek państw członkowskich dotkniętych incydentem, a także uruchomienie unijnych mechanizmów koordynacji w sytuacjach kryzysowych i wykorzystanie instrumentów UE. Dla wszystkich zaangażowanych podmiotów przewidziano punkty kontaktowe w sprawach związanych z planem dotyczącym infrastruktury krytycznej. Państwa członkowskie dotknięte znaczącym incydentem związanym z infrastrukturą krytyczną będą dzielić się z rotacyjną prezydencją Rady i Komisją odpowiednimi informacjami na temat incydentu. Zalecenie przewiduje, że państwa członkowskie, Rada, Komisja oraz, w stosownych przypadkach, ESDZ i odpowiednie organy, urzędy i agencje UE powinny bez zwłoki zastosować plan w każdym przypadku wystąpienia znaczącego incydentu związanego z infrastrukturą krytyczną.

Od prawie 15 lat UE ma ramy prawne i polityczne dotyczące ochrony infrastruktury krytycznej. Zostały one zaktualizowane wraz z przyjęciem dyrektywy w sprawie odporności podmiotów krytycznych (dyrektywy CER), która weszła w życie w styczniu 2023 r. W obecnym kontekście bezpieczeństwa 8 grudnia 2022 r. na wniosek Komisji przyjęte zostało zalecenie Rady w sprawie ogólnounijnego skoordynowanego podejścia do kwestii wzmocnienia odporności infrastruktury krytycznej. W zaleceniu tym Rada podkreśliła między innymi potrzebę zapewnienia na szczeblu Unii skoordynowanej i skutecznej odpowiedzi na zagrożenia dla świadczenia usług kluczowych. Rada zwróciła się do Komisji o opracowanie „planu działania dotyczącego skoordynowanej reakcji na zakłócenia infrastruktury krytycznej o istotnym znaczeniu transgranicznym”.

25 lipca 2023 r. Komisja przyjęła rozporządzenie delegowane ustanawiające wykaz usług kluczowych w tych sektorach. Na podstawie tego wykazu państwa członkowskie muszą przeprowadzić oceny ryzyka, a następnie zidentyfikować swoje podmioty krytyczne.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja zaproponowała dziś w komunikacie konkretne działania mające na celu dalszą cyfryzację koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Europie. Określono w nim, co należy zrobić, aby uprościć i przyspieszyć usługi zabezpieczenia społecznego za granicą przez pełne wykorzystanie narzędzi cyfrowych i zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorstw.

Poprawi się w ten sposób wymiana informacji między krajowymi instytucjami zabezpieczenia społecznego oraz przyspieszy się uznawanie i przyznawanie świadczeń za granicą. Ułatwi to Europejczykom mieszkanie, pracę i podróżowanie za granicą, a przedsiębiorstwom ułatwi prowadzenie działalności w innych krajach UE. Administracje krajowe będą mogły łatwiej koordynować zabezpieczenia społeczne ponad granicami.

Pomimo wcześniejszych inicjatyw ułatwiających transgraniczny przepływ informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego instytucje krajowe, świadczeniodawcy i inspektoraty pracy nadal napotykają trudności w dostępie do danych i ich wymianie ze względu na niewystarczającą interoperacyjność systemów krajowych. Ponoszone są również koszty, na przykład przy wydawaniu i weryfikowaniu uprawnień do świadczeń.

W dzisiejszym komunikacie podsumowano dotychczasowe postępy w cyfryzacji koordynacji zabezpieczenia społecznego, przedstawiono bieżące inicjatywy w tej dziedzinie oraz zaproponowano przyszłe działania w pełni wykorzystujące atuty cyfryzacji.

Komisja wzywa państwa członkowskie do:

    przyspieszenia wdrożenia systemu elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI) w administracji krajowej, tak aby do końca 2024 r. był on w pełni operacyjny w całej Europie. EESSI umożliwia cyfryzację wymiany informacji między krajowymi instytucjami zabezpieczenia społecznego i pomoże w odejściu od papierowych, czasochłonnych i uciążliwych procedur.

    realizacji większej liczby procedur koordynacji zabezpieczenia społecznego w pełni online, aby jeszcze bardziej ułatwić Europejczykom przemieszczanie się i pracę za granicą oraz zapewnić im szybki dostęp do świadczeń. Państwa członkowskie mogą skorzystać z rozporządzenia w sprawie jednolitego portalu cyfrowego, które ma zapewnić obywatelom i przedsiębiorstwom dostęp online do ważnych procedur administracyjnych najpóźniej do 12 grudnia 2023 r.

    pełnego zaangażowania się w pilotaż w ramach europejskiego dowodu zabezpieczenia społecznego (ESSPASS) i analizę uproszczeń w wydawaniu i weryfikacji uprawnień do świadczeń zabezpieczenia społecznego w wymiarze transgranicznym.

    prac nad wprowadzeniem unijnych portfeli tożsamości cyfrowej (EUDI), które umożliwią obywatelom UE korzystanie z cyfrowych wersji dokumentów uprawniających do świadczeń, takich jak europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ), co ułatwi instytucjom zabezpieczenia społecznego, inspekcjom pracy i świadczeniodawcom natychmiastową weryfikację tych dokumentów.

Komisja będzie wspierać państwa członkowskie UE we wdrażaniu tych działań, udziale jąć pomocy technicznej, m.in. za pośrednictwem Instrumentu Wsparcia Technicznego, i udostępniające finansowanie unijne, np. w ramach programu „Cyfrowa Europa”, InvestEU, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego Plus.

Europejski Urząd ds. Pracy będzie również odgrywać aktywną rolę, gromadząc przykłady najlepszych praktyk i ułatwiając regularną wymianę informacji między organami krajowymi.

 

Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o poparcie podejścia przedstawionego w komunikacie oraz wzywa państwa członkowskie i wszystkie zainteresowane strony do współpracy w realizacji działań. Komisja będzie wspierać i monitorować wdrażanie komunikatu podczas corocznych spotkań z przedstawicielami krajowymi.

Przyspieszenie cyfryzacji w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego jest również ważne w kontekście toczących się negocjacji współprawodawców w sprawie przeglądu unijnych przepisów dotyczących koordynacji zabezpieczenia społecznego. Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do szybkiego osiągnięcia porozumienia w sprawie tego przeglądu i modernizacji ram prawnych. Będzie nadal wspierać współprawodawców w realizacji tego celu.

Obywatele UE mają prawo podróżować do innych krajów UE, jak również w nich pracować i mieszkać. W 2021 r. 16 mln osób z UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG)/Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) i Szwajcarii mieszkało lub pracowało w innym państwie UE, EOG/EFTA i Szwajcarii. Przepisy UE (rozporządzenie nr 883/2004 i wykonawcze rozporządzenie nr 987/2009) chronią prawa do zabezpieczenia społecznego osób przemieszczających się po Europie, na przykład w odniesieniu do opieki zdrowotnej, świadczeń rodzinnych i emerytur, oraz zapewniają im jak najszybszy dostęp do świadczeń w całej UE.

W 2021 r. około 235 mln osób w Europie posiadało europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ), która pomogła im uzyskać nieprzewidziane niezbędne wsparcie medyczne podczas pobytu za granicą. Ponadto wypłacano świadczenia 6 mln emerytów mieszkającym w innym kraju. Ponadto administracje krajowe otrzymały 3,6 mln wniosków o potwierdzenie objęcia zabezpieczeniem społecznym w sytuacjach transgranicznych.

Dzięki systemowi elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI) od 2019 r. instytucje zabezpieczenia społecznego w państwach członkowskich rozpatrują szybciej i bezpieczniej 16,5 mln spraw dotyczących zabezpieczenia społecznego dotyczących osób podróżujących, mieszkających, studiujących lub pracujących w innym kraju UE. Co miesiąc wymienianych jest w nim 2,5 mln wiadomości elektronicznych.

Obecnie 12 instytucji państw członkowskich prowadzi pilotaż projektu ESSPASS, który polega na cyfrowym wydawaniu i weryfikacji uprawnień obywateli do zabezpieczenia społecznego w wymiarze transgranicznym, takich jak „dokument przenośny A1” na potrzeby pracy i EKUZ na potrzeby opieki zdrowotnej.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja Europejska przedstawiła dziś wniosek ustawodawczy, który ułatwi osobom z niepełnosprawnościami dostęp do prawa do swobodnego przemieszczania się poprzez umożliwienie im, na równych zasadach, dostępu do specjalnych warunków, preferencyjnego traktowania i prawa do parkowania podczas pobytu w innym państwie członkowskim. W przedstawionym dziś wniosku Komisji wprowadzono ujednoliconą europejską kartę osoby z niepełnosprawnością i ulepszono dotychczasową europejską kartę parkingową dla osób z niepełnosprawnościami. Obie karty będą uznawane w całej UE.

Gdy podczas pobytu za granicą, w innym państwie członkowskim, status danej osoby jako osoby z niepełnosprawnością nie jest uznawany, nie może ona korzystać ze specjalnych warunków i preferencyjnego traktowania, takich jak bezpłatny dostęp lub pierwszeństwo dostępu, obniżone opłaty i pomoc osobista. Aby zaradzić temu problemowi, Komisja proponuje utworzenie ujednoliconej europejskiej karty osoby z niepełnosprawnością.

Europejska karta osoby z niepełnosprawnością będzie służyć jako uznany dowód niepełnosprawności w całej UE, zapewniając równy dostęp do specjalnych warunków i preferencyjnego traktowania w zakresie usług publicznych i prywatnych, takich jak transport, wydarzenia kulturalne, muzea, ośrodki rekreacyjne i sportowe lub parki rozrywki. Będzie wydawana przez właściwe organy krajowe i będzie uzupełniać istniejące karty lub zaświadczenia krajowe.

Dla wielu osób z niepełnosprawnościami transport samochodem prywatnym jest najlepszym lub jedynym możliwym środkiem samodzielnej podróży i sposobem poruszania się – stanowi o ich niezależności. Dzięki proponowanym ulepszeniom dotychczasowej europejskiej karty parkingowej osoby z niepełnosprawnościami zyskają prawa do parkowania w innym państwie członkowskim przysługujące mieszkańcom. Karta ta będzie miała wiążący wspólny format, który zastąpi krajowe karty parkingowe dla osób z niepełnosprawnościami, i będzie uznawana w całej UE.

Aby zwiększyć łatwość korzystania z kart i zmniejszyć obciążenie administracyjne proponowana dyrektywa wprowadzi następujące wymogi dla państw członkowskich:

    Karty muszą być dostępne w wersji zarówno fizycznej, jak i cyfrowej.

    Warunki i zasady wydawania i odbierania kart muszą być publicznie dostępne w przystępnych formatach.

    Usługodawcy muszą udzielać informacji o specjalnych warunkach i preferencyjnym traktowaniu osób z niepełnosprawnościami w przystępnych formatach.

Aby zagwarantować przestrzeganie przepisów, państwa członkowskie muszą umożliwić osobom z niepełnosprawnościami, ich organizacjom przedstawicielskim i właściwym organom publicznym ewentualne wystąpienie do sądu na mocy prawa krajowego. Po przeniesieniu przepisów dyrektywy do tego prawa, w razie wystąpienia naruszenia jej przepisów państwa członkowskie będą musiały nałożyć karę pieniężną i zastosować środki naprawcze.

Wniosek Komisji zostanie poddany debacie w Parlamencie Europejskim i w Radzie. We wniosku przewidziano, że po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą miały 18 miesięcy na przeniesienie jej przepisów do prawa krajowego.

Wnioskowaną dyrektywę ustanawiającą europejską kartę osoby z niepełnosprawnością i europejską kartę parkingową dla osób z niepełnosprawnościami zapowiedziano w unijnej strategii na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030. Wniosek przyczynia się do wdrożenia przez UE Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, której stroną są UE i wszystkie jej państwa członkowskie (UNCRPD). UNCRPD nakłada na państwa-strony obowiązek uznawania praw osób z niepełnosprawnościami do swobodnego przemieszczania się na równych zasadach z innymi osobami. Państwa-strony wzywa się również do wprowadzenia skutecznych środków w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami mobilności osobistej przy możliwie największej niezależności, w tym poprzez ułatwienie osobistej mobilności osób z niepełnosprawnościami w dogodny dla nich sposób i w wybranym przez nie czasie oraz po przystępnych cenach. Wniosek jest również zgodny z zasadami równości szans i włączenia osób z niepełnosprawnościami zawartymi w Europejskim filarze praw socjalnych.

Inicjatywa opiera się na wynikach projektu pilotażowego dotyczącego europejskiej karty osoby z niepełnosprawnością, realizowanego w latach 2016 - 2018 r. w Belgii, na Cyprze, w Estonii, Finlandii, we Włoszech, na Malcie, w Rumunii i Słowenii. Uwzględniono w niej również opinie wyrażone w trakcie niedawnych konsultacji publicznych, podczas których nadesłano ponad 3 300 odpowiedzi, z których 78% pochodziło od osób z niepełnosprawnościami.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja przyjęła wczoraj wniosek mający na celu ułatwienie transgranicznej działalności stowarzyszeń nienastawionych na zysk w UE. Poprawi to funkcjonowanie rynku wewnętrznego poprzez usunięcie barier prawnych i administracyjnych dla stowarzyszeń nienastawionych na zysk, które prowadzą działalność lub zamierzają prowadzić działalność w co najmniej dwóch państwach członkowskich, promując tym samym rolę, jaką stowarzyszenia nienastawione na zysk odgrywają w generowaniu gospodarczej i społecznej wartości w UE, i umożliwiając im równe warunki działania.

Obecnie, jeżeli stowarzyszenia nienastawione na zysk prowadzą działalność w innym państwie członkowskim niż to, w którym mają siedzibę, nie otrzymują jednolitego uznania swojej osobowości prawnej i zdolności i często muszą zarejestrować się po raz drugi, a nawet utworzyć nowy podmiot prawny w tym państwie członkowskim. Szacuje się, że dzięki nowym przepisom około 310 000 stowarzyszeń nienastawionych na zysk, które stykają się z tymi przeszkodami, prowadząc działalność w innym kraju, zmniejszy koszty administracyjne o nawet 770 mln euro rocznie, potencjalnie osiągając 8,5 mld euro oszczędności w okresie 15 lat. Ponadto oczekuje się, że około 185 000 stowarzyszeń nienastawionych na zysk będzie potencjalnie angażować się w działalność transgraniczną, jeżeli zidentyfikowane bariery, o których mowa we wniosku, zostaną usunięte. Mogłyby one wygenerować do 4,2 mld euro wartości dodanej w okresie 15 lat.

Wniosek Komisji wprowadza dodatkową formę prawną europejskiego stowarzyszenia transgranicznego (ECBA) do krajowych systemów prawnych państw członkowskich, która została opracowana specjalnie do celów transgranicznych i zmniejszy obciążenia prawne i administracyjne związane z uznawaniem i zakładaniem stowarzyszeń nienastawionych na zysk prowadzących działalność w innym państwie członkowskim. Po utworzeniu w jednym państwie członkowskim ECBA będzie automatycznie uznawana i będzie mogła angażować się w działalność we wszystkich państwach członkowskich, w tym w działalność gospodarczą, co pozwoli stowarzyszeniom non-profit uwolnić swój pełny potencjał społeczny i gospodarczy w UE. ECBA będą współistnieć z innymi stowarzyszeniami krajowymi na szczeblu państw członkowskich. W kwestiach nieobjętych proponowaną dyrektywą, takich jak opodatkowanie, państwa członkowskie traktują ECBA w taki sam sposób jak porównywalne krajowe stowarzyszenia nienastawione na zysk, z poszanowaniem tradycji państw członkowskich w tych dziedzinach i bez wpływu na istniejące stowarzyszenia.

Nowe przepisy:

    Ustanowienie w każdym państwie członkowskim nowej formy prawnej stowarzyszeń nienastawionych na zysk specjalnie zaprojektowanej do celów transgranicznych (ECBA), obok istniejących krajowych form prawnych.

    Umożliwienie automatycznego uznawania tej nowej formy prawnej w całej Unii po zarejestrowaniu ECBA w jednym państwie członkowskim, dzięki „certyfikatowi” ECBA

    Zapewnienie zharmonizowanych przepisów dotyczących przenoszenia siedziby statutowej, co umożliwi stowarzyszeniom non-profit pełne korzystanie ze swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług, towarów i kapitału w Unii.

    Zapewnienie, aby ECBA w pełni korzystały z zalet rynku wewnętrznego, niezależnie od państwa członkowskiego rejestracji, poprzez bezpłatny i niedyskryminacyjny dostęp do finansowania publicznego w każdym państwie członkowskim, w którym prowadzą działalność.

Wraz z proponowaną dyrektywą Komisja przyjęła również rozporządzenie o charakterze technicznym zmieniające rozporządzenia w sprawie systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI) i jednolitego portalu cyfrowego, aby umożliwić współpracę i wymianę informacji między właściwymi organami za pośrednictwem systemu IMI oraz prowadzić operacje cyfrowe za pośrednictwem jednolitego portalu cyfrowego umożliwiającego publiczny dostęp do informacji o ECBA.

Wniosek zostanie przedłożony do przyjęcia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą miały dwa lata na przeniesienie jej przepisów do prawa krajowego.

Stowarzyszenia nienastawione na zysk tworzą wartość gospodarczą i społeczną w całej Unii i prowadzą działalność w kluczowych sektorach, takich jak zdrowie, opieka i usługi społeczne, kultura, usługi zatrudnienia, sport, badania i rozwój oraz edukacja. W państwach członkowskich UE istnieje 3,8 mln stowarzyszeń nienastawionych na zysk, które odpowiadają za 2,9 proc. PKB UE.

Uznając potrzebę stworzenia sprzyjającego otoczenia dla trzeciego sektora, wniosek wynika z rezolucji Parlamentu Europejskiego zawierającej zalecenia dla Komisji w sprawie statusu europejskich stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych, przyjętej 17 lutego 2022 r.

Wniosek wpisuje się w szersze cele polityczne Europejskiego Zielonego Ładu i cyfrowej dekady 2030 i obejmuje priorytet polityczny gospodarki służącej ludziom. Wniosek przyczynia się do realizacji celów planu działania na rzecz gospodarki społecznej i jest powiązany z niektórymi z jego działań, takimi jak wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie opracowania warunków ramowych gospodarki społecznej w państwach członkowskich oraz dwa dokumenty robocze służb Komisji w sprawie odpowiednich ram opodatkowania podmiotów gospodarki społecznej oraz w sprawie niedyskryminacyjnego opodatkowania organizacji charytatywnych i ich darczyńców: zasady wynikające z orzecznictwa Unii.

Źródło: Komisja Europejska.

Komisja przyjęła dziś wniosek dotyczący uprawnień do połowów w Morzu Bałtyckim na 2024 r. w odpowiedzi na ocenę naukową, która wskazuje, że kilka łowisk znajduje się w tragicznej sytuacji.

Komisja zaproponowała dziś całkowite dopuszczalne połowy (TAC) i kwoty w odniesieniu do trzech z dziesięciu stad zarządzanych w Morzu Bałtyckim. Pozostałe propozycje kwot zostaną opracowane na późniejszym etapie. Komisja proponuje zwiększenie uprawnień do połowów łososia w Zatoce Fińskiej o 7 %, proponując jednocześnie zmniejszenie połowów łososia w basenie głównym o 15 % oraz zmniejszenie połowów śledzia atlantyckiego w Zatoce Ryskiej o 20 %.

Jeżeli chodzi o pozostałe stada w Bałtyku (dorsz zachodni, dorsz wschodni, zachodni śledź, śledź Botnicki, śledź środkowy, szprot i gładzica), Komisja zwróciła się do Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) o dodatkowe informacje w celu lepszego uwzględnienia faktu, że dorsz łowi się razem z płastugokształtnymi i śledziem wraz ze szprotem.

Naukowcy szacują, że od początku lat 90. wielkość stada śledzia atlantyckiego w środkowej części Morza Bałtyckiego kształtuje się na poziomie zbliżonym lub niższym. Liczebność stada śledzia botnickiego spadła poniżej poziomu zdrowego ze względu na mniejszą liczbę młodych ryb i mniejsze rozmiary starszych ryb. W związku z tym Komisja proponuje zamknięcie ukierunkowanych połowów obu stad oraz utrzymanie zamknięcia ukierunkowanych połowów dorsza, śledzia atlantyckiego i łososia atlantyckiego w większości basenu głównego.

Komisja zaproponuje ustalenie TAC przyłowu dla dorsza atlantyckiego w zachodniej części Morza Śródziemnego, dorsza atlantyckiego we wschodniej części Morza Śródziemnego, śledzia atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego, śledzia atlantyckiego w Botnii i śledzia atlantyckiego w środkowej części Morza Bałtyckiego na podstawie dodatkowych informacji spodziewanych jesienią. Niniejszy wniosek umożliwi statkom wyładunek nieuniknionych połowów każdego z tych słabych stad podczas połowów gładzicy lub szprota.

Proponowane TAC opierają się na najlepszych dostępnych opiniach naukowych ICES i są zgodne z wieloletnim planem zarządzania dla Morza Bałtyckiego przyjętym w 2016 r. przez Parlament Europejski i Radę. Poniżej znajduje się szczegółowa tabela.

W odniesieniu do dorsza atlantyckiego we wschodniej części Morza Bałtyckiego Komisja zamierza utrzymać limit połowowy dla nieuniknionych przyłowów oraz wszystkie środki towarzyszące określone w. Ponadto Komisja proponuje zniesienie wyłączenia z zamknięcia tarła w odniesieniu do niektórych połowów śledzia. Pomimo środków podjętych od 2019 r., kiedy to naukowcy po raz pierwszy ostrzegali o złym stanie dorsza, sytuacja nie uległa jeszcze poprawie.

Stan dorsza atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego jest słaby, a biomasa była na najniższym poziomie w 2022 r. Wynika to prawdopodobnie ze znacznej śmiertelności naturalnej, której naukowcy nie są jeszcze w stanie w pełni zrozumieć. Komisja proponuje zatem utrzymanie TAC ograniczonego do nieuniknionych przyłowów i wszystkich środków towarzyszących od 2023 r., ale usunięcie połowów rekreacyjnych i wyłączenia z zakazu tarła w odniesieniu do niektórych połowów śledzia atlantyckiego.

Wielkość stada śledzia atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego utrzymuje się poniżej poziomów zdrowych. Komisja proponuje utrzymanie TAC ograniczonego do nieuniknionych przyłowów oraz zniesienie wyłączenia dla łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego.

 

W odniesieniu do śledzia atlantyckiego w Zatoce Botnickiej Komisja proponuje również zamknięcie połowów ukierunkowanych i ustalenie TAC ograniczonego do nieuniknionych przyłowów. W ocenie naukowej stwierdzono, że prawdopodobieństwo spadku liczebności stada poniżej minimalnego poziomu przekraczałoby 5 % nawet w przypadku braku połowów.

Wielkość stada śledzia atlantyckiego w środkowej części Morza Bałtyckiego spadła poniżej poziomów minimalnych. Komisja proponuje zatem zamknięcie połowów ukierunkowanych i ograniczenie TAC do nieuniknionych przyłowów. W związku z tym, inaczej niż wcześniej, połowy śledzia atlantyckiego w środkowej części Morza Bałtyckiego w Zatoce Ryskiej nie powinny już być włączane do uprawnień do połowów śledzia atlantyckiego w Zatoce Ryskiej. Wynikające z tego opinie naukowe wskazują na spadek o 23 %, ale Komisja proponuje ograniczenie tego spadku do 20 %, ponieważ stado jest zdrowe.

Chociaż opinie naukowe pozwoliłyby na znaczny wzrost, Komisja zachowuje ostrożność, głównie w celu ochrony dorsza, który jest nieuniknionym przyłowem gładzicy. Jednocześnie wkrótce zostaną wdrożone nowe środki mające na celu ograniczenie przyłowów dorsza za pomocą alternatywnych narzędzi połowowych. Komisja zwróciła się zatem do ICES o dodatkowe informacje przed zaproponowaniem TAC.

Opinie naukowe dotyczące szprota zaleca niewielki spadek połowów. Szprot jest jednak poławiany razem ze śledziem – zwłaszcza śledziem centralnym – którego biomasa jest niższa od poziomów minimalnych. W związku z tym poziom połowów musi uwzględniać ten czynnik. Przed zaproponowaniem TAC Komisja zwróciła się również do ICES o dodatkowe informacje.

Stan poszczególnych populacji łososia rzecznego w dorzeczu jest bardzo zróżnicowany, przy czym niektóre z nich pozostają słabe, a inne zdrowe. Aby osiągnąć zdrowe poziomy, ICES zaleciła dwa lata temu zamknięcie wszystkich połowów łososia w basenie głównym. Jednocześnie ICES oceniła możliwość utrzymania niektórych połowów w okresie letnim w wodach przybrzeżnych Zatoki Botnickiej i Morza Alandzkiego. ICES utrzymała zasadę swojej opinii, ale ograniczyła obszar geograficzny do Zatoki Botnickiej i obniżyła związany z tym poziom połowów. W związku z tym Komisja proponuje odpowiednie dostosowanie uprawnień do połowów i towarzyszących im przepisów.

Na podstawie tych wniosków państwa UE podejmą ostateczną decyzję w sprawie określenia maksymalnych ilości najważniejszych gatunków ryb handlowych, które można poławiać w basenie Morza Bałtyckiego. Rada przeanalizuje wniosek Komisji z myślą o jego przyjęciu na posiedzeniu ministerialnym w dniach 23–24 października.

Wniosek dotyczący uprawnień do połowów jest częścią podejścia Unii Europejskiej do dostosowania poziomów połowów do długoterminowych celów zrównoważonego rozwoju, nazywanych maksymalnym podtrzymywalnym połowem (MSY), zgodnie z ustaleniami Rady i Parlamentu Europejskiego w ramach wspólnej polityki rybołówstwa. Wniosek Komisji jest również zgodny z zamierzeniami politycznymi wyrażonymi w komunikacie Komisji „Zrównoważone rybołówstwo w UE: aktualna sytuacja i kierunki na 2024 r.” oraz z wieloletnim planem zarządzania zasobami dorsza atlantyckiego, śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim.

Obecna sytuacja jest trudna dla rybaków i kobiet jako dawniej ważnych zasobów handlowych (dorsz zachodni i wschodni; stado śledzia zachodniego, środkowego i botnickiego; oraz łosoś w południowej części Morza Bałtyckiego i rzekach) również znajdują się pod dodatkową presją, w szczególności ze względu na utratę siedlisk spowodowaną degradacją środowiska zarówno w wodach śródlądowych, jak i w samym Morzu Bałtyckim. Aby pomóc rybakom i kobietom na Morzu Bałtyckim, państwa członkowskie i regiony przybrzeżne mogą wykorzystać Europejski Fundusz Społeczny Plus do wdrażania środków na rzecz uczenia się przez całe życie i rozwoju umiejętności.

Morze Bałtyckie jest najbardziej zanieczyszczonym morzem w Europie. Ma na nią wpływ utrata różnorodności biologicznej, zmiana klimatu, eutrofizacja, przełowienie i wysoki poziom zanieczyszczeń, takich jak produkty farmaceutyczne i odpady. Zaniepokojona tą sytuacją Komisja Europejska organizuje drugą edycję konferencji „Nasz Bałtyk” w Palangi (Litwa) 29 września 2023 r. To wydarzenie wysokiego szczebla zgromadzi ministrów z ośmiu krajów UE otaczających Morze Bałtyckie (Dania, Niemcy, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Finlandia i Szwecja).

Źródło: Komisja Europejska.